Amerikaanse onderzoekers hebben in toiletpapier kleine hoeveelheden PFAS aangetroffen. Dat zou een ‘significante’ bijdrage kunnen leveren aan de totale PFAS-vervuiling van rioolwater. De chemische stoffen komen waarschijnlijk in het toiletpapier terecht doordat dit wordt gemaakt van gerecycled papier, stellen zij.
Cora UijterlindeDe resultaten van het Amerikaanse onderzoek verbazen Cora Uijterlinde, programmamanager afvalwatersystemen van STOWA, niet. Zij was twee jaar geleden betrokken bij een Nederlands onderzoek naar PFAS in afvalwater. "PFAS zit in ontzettend veel producten", luidt haar eerste reactie. "Het is echt schrikbarend."
Voor hun onderzoek bestudeerden de wetenschappers van de American Chemical Society monsters wc-papier en rioolslib op 34 soorten PFAS. In totaal kwamen ze zes verschillende soorten tegen, voornamelijk 6:2 diPAP.
De aangetroffen concentraties waren zeer laag. Maar omdat toiletpapier heel veel wordt gebruikt, kan dat toch een aanzienlijke hoeveelheid PFAS-verontreiniging opleveren, aldus de Amerikanen. In het tijdschrift Environmental Science & Technology Letters publiceerden ze deze week hun bevindingen.
Nader onderzoek
PFAS is een verzamelnaam voor poly- en perfluoralkylstoffen, die in bijvoorbeeld cosmetica, anti-aanbakpannen en regenjassen zitten. Ze worden niet of nauwelijks afgebroken. Van een aantal stoffen is vastgesteld dat ze vanaf een bepaalde hoeveelheid schadelijk zijn voor de gezondheid en het milieu, van andere stoffen wordt dat vermoed.
De Amerikaanse wetenschappers pleiten voor nader onderzoek, omdat al het wc-papier dat wordt doorgespoeld opgeteld een "significante" bijdrage kan leveren aan de totale PFAS-vervuiling van rioolwater. Ze wijzen erop dat gezuiverd rioolwater (effluent) uiteindelijk weer in het leefmilieu terechtkomt.
Daarom is het volgens hen belangrijk om te weten welke PFAS in het afvalwater zitten en hoe de concentraties zo laag mogelijk gehouden kunnen worden.
Bronaanpak
Uit het onderzoek van STOWA en het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat bleek eind 2021 dat het rioolwater in Nederland lage concentraties PFAS bevat. Op acht rioolwaterzuiveringsinstallaties zijn toen metingen verricht in het binnenkomende en uitgaande afvalwater en in het zuiveringsslib.
"In dat zuiveringsslib en in het zeefgoed hebben wij ook wel PFAS gevonden", zegt Uijterlinde. "Maar er zijn heel veel soorten PFAS en de 6:2 diPAP hebben wij net niet onderzocht."
Inmiddels werkt STOWA samen met het ministerie aan een onderzoek naar de effectiviteit van nieuwe technologieën als ozon en actief kool om medicijnresten te verwijderen. Daarbij wordt ook gekeken of die effectief zijn voor PFAS.
"Als bijvangst", verklaart Uijterlinde. Liever benadrukt zij het belang van de bronaanpak. "Dat is de echte oplossing. Nu gaat de aandacht weer naar wc-papier. Maar als er geen PFAS meer wordt geproduceerd, zit het daar ook niet meer in."
Totaalverbod
In Nederland is dat besef inmiddels wel doorgedrongen. Samen met vier andere lidstaten heeft ons land daarom vorige maand een voorstel ingediend bij het Europees Agentschap voor chemische stoffen om de productie en het gebruik van PFAS alvast te beperken. De volgende stap is een totaalverbod.
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.