2019 is - opnieuw - het jaar van de droogte. En van het gelande besef dat (ook) beleid ontwikkeld moet worden om water vast te houden. Het is een van de thema’s die de komende jaren de agenda’s in de watersector gaan bepalen.
door Bert Westenbrink
H2O december 2019Maar er is meer. Want 2019 is ook het jaar van stikstof en PFAS. Deze stille bewijzen van onze grenzen aan de groei zijn doorgedrongen tot in de haarvaten van ons milieu. Natuur, bodem en water, ze liggen onder een deken van ammoniak of zijn vervuild met poly- en perfluoralkylstoffen.
Een ontluisterend besef, doch niet de vervuiling maar de effecten leiden tot ophef. Boeren en bouwers bezetten het Malieveld in Den Haag (oktober), want verkleining van de veestapel dreigt, en werk aan woning, weg en dijk valt stil.
Klimaatakkoord
2019 is tevens het jaar van CO2-uitstoot en het Klimaatakkoord dat het kabinet in juni presenteert met meer dan 600 afspraken om de uitstoot van broeikasgassen tegen te gaan. De focus ligt op 2030 (49 procent reductie CO2), maar in het najaar zegt het Planbureau voor de Leefomgeving al dat er een serieus tandje bij moet om de doelen te halen.
De Green Deal van eurocommissaris Frans Timmermans (december) geeft hetzelfde signaal. Maar het doel 'Europa klimaatneutraal in 2050' wordt zonder veel gedoe geaccepteerd door de lidstaten (minus Polen).
De waterschappen stemmen in oktober unaniem in met het Klimaatakkoord van premier Rutte cs en leggen daarmee de lat voor zichzelf nog wat hoger.
Ongekende maatregelen
Daar is alle reden toe. De mondiale uitstoot van broeikasgassen neemt niet af, maar toe, stelt het VN-milieuprogramma UNEP in november vast. Om opwarming te beperken zijn ‘ongekende maatregelen’ nodig, concludeert klimaatpanel IPCC een maand eerder.
Die lijken er niet te komen. Op de klimaattop deze maand in Madrid, houden, zo is de prognose, voortrekkers en dwarsliggers elkaar in gijzeling. Ondertussen blijft de zeespiegel stijgen. En volgens nieuwe onderzoeken harder dan gedacht (IPCC, september).
Zuiveringsslib
2019 is eveneens het jaar van het gesleep met zuiveringsslib dat niet meer verwerkt kan worden door stilvallende ovens in het Amsterdamse Afval Energie Bedrijf (juli). En van de overboord geslagen zeecontainers (januari) die Noordzee- en Waddenkust en zeebodem en -leven tot op de dag van vandaag vervuilen.
2019 is níet het jaar van het nieuwe belastingstelsel, want dat sneuvelt, maar wél het jaar van de groeiende aandacht van het electoraat voor de waterschappen tijdens de verkiezingen in maart als blijkt dat de ‘Kieswijzer Waterschappen’ 2 miljoen keer is geraadpleegd. De nieuwe besturen staan een half jaar later bij de begrotingsbehandelingen voor lastige afwegingen en flinke investeringen, die hier en daar tot stevige tariefsverhogingen leiden (november).
Wondermiddel
Het logo van KaumeraMaar 2019 is zeker het jaar van Kaumera, het ‘wondermiddel’ dat gewonnen wordt uit Nereda-slib. Door de vele toepassingsmogelijkheden zijn de verwachtingen hooggespannen bij de presentatie in Zutphen (september). Dijkgraaf Hein Pieper van Rijn en IJssel spreekt trots van een wereldprimeur. De grondstof wint vervolgens de Aquatech Innovation Award (november) en valt in de prijzen bij de verkiezing van de Waterinnovatieprijs (december).
Kaumera is het lichtpuntje van 2019. Resultaat van vernieuwingsdrang en doorzettingsvermogen én het bewijs dat afvalstromen waardevolle grondstoffen kunnen leveren in een circulaire economie.
Het zijn deze en andere onderwerpen die aan bod komen in de drie interviews in H2O december (Annemieke Nijhof, Peter van der Hoek en Winnie Sorgdrager) waarmee we 2019 proberen te vangen.
Bert Westenbrink is hoofdredacteur van H2O media en schrijft het redactioneel in het vakblad
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.