Als we onze delta leefbaar willen houden is verbeteren niet voldoende, we moeten echt vernieuwen. Dat is de korte versie van de conclusie van de gezamenlijke strategische toekomstverkenning, die Hoogheemraadschap van Rijnland en drinkwaterbedrijf Dunea een jaar geleden presenteerden, op een symposium over de groeiende waarde van water. Er is beweging, maar er mag wel een stapje bovenop, vindt Willemijn Bouland-Oosterwijk, corporate strateeg bij Dunea.
door Willemijn Bouland-Oosterwijk
Willemijn Bouland-OosterwijkIn die toekomstverkenning constateren we dat er een transitie gaande is in het watermanagement, door klimaatverandering, droogte, een veranderende samenleving en digitalisering. Ook zien we dat water een belangrijke rol speelt (‘enabler’) in andere transities: de energietransitie, circulaire economie, kringlooplandbouw en klimaatadaptatie. Water wordt daardoor belangrijker: de waarde van water groeit. Deze transities en de groeiende waarde van water vragen een andere manier van werken van organisaties in de watersector.
Met het symposium startten we een beweging: value4water. Een beweging van verbreden en opschalen, wendbaarder en ondernemender worden en echt versnellen. En dat was niet alleen een oproep aan onszelf maar ook aan alle waterorganisaties en bedrijven om Rijnland en Dunea heen.
Zijn we als watersector al voldoende in beweging? En zijn we al voldoende in staat te versnellen en wendbaarder te worden? Dat is bepalend voor het succesvol interesseren van innovatieve en commerciële bedrijven en start-ups buiten onze eigen waterbubbel.
Er is wel beweging in het denken
Ook nu, in deze tijden corona en van droogte en hevige langdurige buien, staan naar mijn mening de conclusies van het onderzoek nog steeds als een huis. Sterker nog, ze worden alleen maar verder onderstreept: de waarde van water voor gezondheid staat opnieuw op de kaart en door de droogte is ook waterschaarste weer onderwerp van gesprek en van menige discussie in de media. Daarmee komt ook de beweging voor de watertransitie langzaam op gang.
In onder meer dagblad Trouw spraken waterschappen en drinkwaterbedrijven samen uit dat het anders moet, juist nu. De WUR maakte een prachtig positief beeld van hoe Nederland eruit zou kunnen zien in de toekomst. Bij ons in de regio startte ik met collega-waterprofessionals van onder andere de Hoogheemraadschappen van Delfland en van Rijnland en adviesbureau VanWaarde, de Zoetwateralliantie. Doel is om kennis te delen over hoe het anders kan en om met elkaar te blijven nadenken over de verre toekomst, ook als je het druk hebt met activiteiten die morgen af moeten.
‘Als water je kerntaak is, hoe ver ga je dan mee in andere transities?’
Een ander teken van beweging is dat overal binnen de watersector discussies gaande zijn over wat nu eigenlijk je kerntaak is en over opgavegericht werken. In die discussies gaat het om de vraag: als je kerntaak water is, hoe ver ga je dan mee in andere transities? Hoe ver reikt je maatschappelijke verantwoordelijkheid? Ga je energie leveren als dat in water zit? Deze voorbeelden laten zien dat de beweging vanuit steeds meer verschillende hoeken komt en daardoor een zichzelf versterkend effect heeft.
Ik zie ook nieuwe initiatieven groeien: op de projectlocatie Valkenburg tekenden vijf partijen een intentieovereenkomst om de waarde van water anders te benutten. Het nieuw te bouwen dorp krijgt innovatieve duurzame systemen voor verwarming en sanitatie (zie kader – red.). Een ander voorbeeld: met een aantal grote afnemers doen Dunea en Rijnland nu samen waterscans om te kijken of we water samen niet slimmer en zuiniger kunnen inzetten.
Nieuwe partners verleiden
Al deze voorbeelden zijn voorzichtige bewijzen voor het ontstaan van de gewenste en noodzakelijke beweging, maar lang niet altijd zo snel als ik zou willen. En zeker nog lang niet altijd met de nieuwe verfrissende innoverende partijen die we zoeken en nodig hebben.
Hoe krijgen we deze partijen dan wel zover dat ze in de stijgende waarde van water een uitdaging zien die voor hen ook (bedrijfseconomische) waarde oplevert? Daarvoor moeten we als watersector nog meer uit onze eigen bubbel. Het is hoog tijd om nog meer uitwisselingen te organiseren met bestaande netwerken, initiatieven te versterken en leerervaringen (van bestaande initiatieven en eigen experimenten) te delen.
En natuurlijk moeten we experimenten stimuleren die op het grensvlak van de watertransitie en andere transities liggen en die de potentie hebben om een flinke stap voorwaarts te zetten richting een toekomstbestendig (West-)Nederland. Ik heb goede hoop dat we daarmee ook buiten onze waterbubbel de juiste partijen treffen om de uitdaging samen aan te gaan. Vraag blijft: wie durft er mee te doen? Want alleen samen houden we onze delta ook in de toekomst leefbaar.
Willemijn Bouland-Oosterwijk is corporate strateeg bij Dunea
Het visierapport ‘Waterbedrijven van de toekomst’ is te vinden op www.value4water.nl. Informatie over de warmte- en sanitatiesystemen in Valkenburg: bouwenuitvoering.nl
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.