Het is een terugkerend patroon. Het is een jaar te droog of te nat, de zeespiegel stijgt, de bodem daalt, het water is te vies en er moet wat gebeuren. De Tweede Kamer stelt kritische vragen. De minister komt met goede en stevige plannen. Het moet zeker 80 procent beter in 2040. Lof alom. De minister heeft ambitie.
door Harrie Timmer
Harrie TimmerJe gaat het pas zien als je het door hebt. Stikstof, Kaderrichtlijn Water, droogte. Allemaal lastige milieudossiers. Allemaal met ambitieuze doelen. Allemaal vakkundig geparkeerd in de verre toekomst. En daar gaat het mis. De afrekening volgt immers zelden. Met een beetje geluk gaat het probleem spontaan weg, maar in veel gevallen verdwijnt het doel geruisloos.
Begin jaren 90 bestreden we de droogte. Het doel was de verdroging vóór 2010 met 40 procent terug te dringen. De drinkwaterbedrijven verplaatsten op verzoek grondwaterwinningen. Minder op de heuvelrug, meer in de polders. Dure ingreep natuurlijk, maar wat moet, dat moet. De grootschalige optimalisatie van het landschap voor de landbouw, de grootste boosdoener, bleef buiten schot. Want ingewikkeld en grote belangen.
Evaluatie in 2007 leerde dan ook dat het niet erg opschoot. Want ja: ingewikkeld en grote belangen. Oplossing was het bijstellen van de ambities naar ‘haalbaar en realistisch’ door alleen bepaalde natuurgebieden te beschouwen. Natuurgebieden die staatssecretaris Bleker daarna nog eens decimeerde. Toen werd het stil rond verdroging, op het geluid van boorwagens na. Het slaan van grondwaterputten ging natuurlijk gewoon door. Het was immers droog, de beken waren steeds eerder leeg en de gewassen hebben toch water nodig. Doelen niet gehaald, maar een kniesoor die daarop let. En trouwens: plannen uit de vorige eeuw. Waar hebben we het over?
Om het parkeren van goede doelen in de vergeetput van de verre toekomst te voorkomen, pleit ik voor een nieuwe wet
Nu het opeens weer drie jaar droog is, knaagt dat. Hetzelfde droogteprobleem, dezelfde belangen. Als we de laatste 30 jaar goed hadden benut waren we een stuk verder geweest. Zonde. Was dit te voorkomen? Ja. Om het parkeren van goede doelen in de vergeetput van de verre toekomst te voorkomen, pleit ik dan ook voor een nieuwe wet. Een wet op de milieudoelen, die een minister verplicht om niet alleen ambitieuze doelstellingen voor 2040 te stellen, maar ook harde doelen voor over 2, 4 en 8 jaar.
Dit op straffe van uitsluitsel van toekomstige openbare functies of zoiets. Bedenk het maar. En natuurlijk niet alleen voor droogte, maar voor álle milieudoelen. Dit jaar invoeren en over twee en vier jaar afrekenen. Laaghangend fruit voor droogte en 2022: alle grondwaterputten geregistreerd, verzegeld en voorzien van watermeters. Ben benieuwd!
Harrie Timmer is geohydroloog en schrijft een column in het vakblad
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.