Klimaatvereniging moet mensen samenbrengen in plaats van verdelen, want alleen met een gezamenlijke inspanning is het naderende onheil af te wenden. Dat zei Kofi Annan, voormalig secretaris-generaal van de Verenigde Naties, donderdag bij het innovatie-evenement Making Waves op de Afsluitdijk.
De plek van samenkomst laat volgens Annan zien waar het bij klimaatverandering om draait: de mens die een verbond sluit met de natuur, in plaats van ertegen te blijven strijden. Nergens anders dan op de iconische Afsluitdijk – ‘meesterwerk van Nederlandse techniek’ – wordt volgens hem zo goed duidelijk dat de mens niet gelaten hoeft af te wachten wat de natuur doet. ‘Dat hebben jullie ingenieurs in een heel vroeg stadium begrepen.’
Annan was donderdag hoofdspreker op het event Making Waves, in een gebouw dat speciaal voor de gelegenheid halverwege de Afsluitdijk was geplaatst. De voormalig secretaris-generaal van de Verenigde Naties benadrukte de urgentie van maatregelen tegen klimaatverandering, de morele verantwoordelijkheid tegenover de kwetsbaarste bewoners van de wereld én zijn hoop op de veelal jonge ondernemers onder de toehoorders. ‘We kunnen niet doorgaan met het uitbuiten van de wereld alsof er geen morgen is. We staan voor een grote uitdaging, maar we beginnen niet from scratch.’ Met name het klimaatakkoord van Parijs is een mijlpaal om verder op te bouwen. Samenwerking moet voortdurend het motto zijn. ‘Klimaatvereniging moet mensen samenbrengen in plaats van verdelen. Dus niet groot tegen klein, maar groot mét klein. We hebben elkaar nodig om te zorgen dat orkanen als Harvey en Irma in de toekomst minder vaak voorkomen.’
Als belangrijke prioriteit voor de nabije toekomst noemde Annan geïntegreerd beleid op het gebied van water, voedselvoorziening en energie. ‘Die sectoren benaderen we vaak apart, terwijl ze grote invloed op elkaar hebben.’ Verder moet er volgens hem harder worden getrokken aan het gebruik van hernieuwbare energie en nieuwe technieken die het watergebruik bij voedselproductie verminderen. ‘Dat is nergens zo belangrijk als in mijn eigen continent, Afrika, waar landbouwgronden onvruchtbaar worden door klimaatverandering.’
‘Zoals altijd betalen de meest kwetsbaren de prijs’, aldus de geboren Ghanees, die zijn toehoorders op het hart drukte dat de landen die de meeste financiën en technologische kennis in huis hebben, moreel verplicht zijn die in te zetten voor die kwetsbare groepen. Diverse keren benadrukte hij zijn hoop op de nieuwe generatie: ‘Jullie begrijpen de wereld waarin wij leven en jullie hebben de technische vaardigheden om oplossingen te bedenken voor de vraagstukken van nu. Je bent nooit te jong om te leiden en je bent nooit te oud om te leren.’
Ook minister Melanie Schultz van Haegen refereerde in haar toespraak aan de orkanen Harvey en Irma, die onwaarschijnlijk veel schade hebben aangericht. ‘We moeten de klimaatverandering stoppen en ons er tegelijk aan aanpassen, want de verandering is al gaande. Ook in China, Japan, Bangladesh en zelfs in Peru en Canada zijn dit jaar al overstromingen geweest.’ Als minister reisde ze de wereld over om de Nederlandse waterkennis en watertechnologie uit te dragen. ‘Op plekken als Jakarta en Bangladesh voel je de dreiging van het water. Maar het maakt me niet wanhopig; ik kom er juist van in een vechtmodus. We can do this. Deltares heeft bijvoorbeeld kaarten gemaakt met risicogebieden voor overstromingen en watertekorten. Die helpen bij het ontwikkelen van beleid. We zijn niet machteloos. Kijk naar ons eigen land: 2000 jaar geleden stopten de Romeinen bij de Rijn omdat ze geen interesse hadden in het modderige moeras daarboven. En nu zijn we de veiligste delta én een van de welvarendste landen van de wereld.’
Schultz haalde ook uit China en Iran voorbeelden aan van geslaagde menselijke ingrepen in de natuur. ‘We kunnen de wereld veiliger maken voor miljoenen mensen.’
Tijdens Making Waves werden zeventien innovaties gepresenteerd op het gebied van voedsel, water en energie. De winnaar doet als afvaardiging van Nederland mee aan Ideas for Europa, een Europees innovatie-evenement. Op watergebied was er onder meer een pitch van Joost de Waard van Villagepump: een innovatieve pomp waarmee 500 liter water per uur kan worden gezuiverd door middel van ultrafiltratie en die automatisch gereinigd wordt. De Villagepump wordt al in verscheidene ontwikkelingslanden ingezet.
Leon Korving, werkzaam bij kennisinstituut Wetsus, presenteerde de NaFRAd-techniek, die fosfor uit water haalt voor hergebruik in de landbouw. Een win-winsituatie, omdat de algengroei in het water sterk vermindert en de vruchtbaarheid van de landbouwgrond toeneemt. Een andere pitch kwam van Remi Blokker van het Delftse bedrijf Bluerise, dat koud water uit de diepe oceaan naar het oppervlakte haalt om daarmee onder meer gebouwen te koelen.
Klik hier voor meer informatie over Making Waves en alles pitches
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.