Het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) op Texel komt binnendijks te liggen. De huidige ‘voorlandkering’ waarachter het NIOZ ligt, wordt versterkt tot een volwaardige primaire zeekering.
Het besluit om de huidige voorlandkering te versterken en om te dopen tot ‘Zeedijk ’t Horntje’ werd afgelopen week definitief genomen, na een lang voortraject waarbij diverse partijen waren betrokken.
De huidige primaire kering loopt vlak achter het NIOZ langs en moest versterkt worden in het kader van het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). Voor die versterking had het HWBP 3,8 miljoen uitgetrokken. Nu besloten is in plaats daarvan de voorlandkering op te waarderen, bedragen de kosten 11,3 miljoen euro. Die kosten worden verdeeld tussen wetenschapsfinancier NWO en het NIOZ (samen 2,4 miljoen euro), het ministerie van Infrastructuur en Milieu (3,5 miljoen euro), de gemeenten Texel en Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (elk 0,8 miljoen euro).
Jan de Leeuw, voormalig directeur van het NIOZ, sprak de afgelopen jaren intensief mee over de kostbare ingreep. De noodzaak om het NIOZ binnendijks te brengen, is evident, vertelt hij. “De risico’s zijn groot en worden groter. Deltares heeft berekend dat de locatie van het NIOZ in 2059 een overstromingskans heeft van eens in de 50 jaar. Dat is volledig onacceptabel, gezien de norm van eens in de 4000 jaar. Het alternatief voor versterking van de voorlandkering – een verhuizing van het NIOZ – zou voor de belastingbetaler vele malen duurder uitvallen, namelijk zo’n 80 à 100 miljoen.”
Voor het werk van het zeeonderzoeksinstituut is het geen probleem om binnendijks te liggen, vertelt De Leeuw. “We hebben een eigen haven en diverse gebouwtjes en installaties die buitendijks liggen. Het werk dat buitendijks moet gebeuren, bijvoorbeeld bepaalde onderzoeken, gebeurt daar, op plekken die deels toch al onder water liggen en waar een overstroming weinig of geen problemen oplevert. Voor ons instituut geldt dat er veel mensen werken, ook ’s nachts en in het weekend. Die mensen en alle kostbare infrastructuur en apparatuur moeten beschermd worden, daar is geen discussie over.”
De grond waarop de NIOZ-gebouwen staan werd aangekocht in 1959, in toen nog binnendijks gebied. In 1961 werd de binnendijk net achter die grond echter opgehoogd tot een primaire kering, zodat het NIOZ toen het uiteindelijk werd gebouwd – pas in de jaren ’70 – toch buitendijks kwam te liggen. Een kleine vijftig jaar later krijgt het instituut dus alsnog de bescherming van een goede zeedijk.
Het ‘ombouwen’ van de voorlandkering tot zeekering betekent dat de dijk op veel plaatsen omhoog moet. De Leeuw: “Op sommige plekken een paar decimeter, op andere plekken bijna twee meter. En daarbij geldt dat de vuistregel voor iedere meter die de dijk hoger wordt, hij ongeveer ook 7 meter breder moet worden. Op sommige plekken wordt de dijk dus bijna 15 meter breder. Hij gaat er duidelijk anders uitzien.”
Het realiseren van Zeedijk ’t Horntje maakt onderdeel uit van de versterking Waddenzeedijk Texel. In het kader van het HWBP verstrekt het hoogheemraadschap 17 kilometer dijk en worden drie gemalen vernieuwd. Alle werkzaamheden, inclusief de zeedijk bij het NIOZ, zijn voor 2020 afgerond.
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.