Bij het vernieuwen en uitbreiden van waterzuivering Haarlem Waarderpolder is een belangrijke stap gezet. Het algemeen bestuur van het hoogheemraadschap van Rijnland heeft het voorkeursalternatief vastgesteld, waardoor nu het ontwerp kan worden gemaakt. De bedoeling is dat de werkzaamheden in het voorjaar van 2025 van start gaan. Rijnland heeft het over het grootste project in de eigen geschiedenis.
“Althans, dat denken we”, zegt Simone Boogaard, directeur water, met enige voorzichtigheid. “We bestaan al 767 jaar en kunnen niet helemaal nagaan of er misschien een keer in de tijd van onze verre voorouders een vergelijkbaar omvangrijk project is geweest, gecorrigeerd voor prijspeil. Het is in ieder geval in meer recente decennia zowel financieel als qua complexiteit het grootste project.”
Haarlem Waarderpolder is ook de grootste afvalwaterzuiveringsinstallatie (awzi) van Rijnland. Hier wordt het afvalwater behandeld van zo’n 224.000 huishoudens en bedrijven uit Haarlem, Spaarndam, Zandvoort, Aerdenhout en Bloemendaal. Het algemeen bestuur koos in 2020 voor vernieuwing in plaats van renovatie, onder andere omdat renovatie op langere termijn duurder zou uitpakken en meer risico’s met zich mee zou brengen.
Simone Boogaard
Nu is dan het voorkeursalternatief vastgesteld. Unaniem, merkt Boogaard op. “Daar zijn we blij mee. Alle bestuurders zijn het erover eens dat dit project nodig is en het plan er goed uitziet. Dat geeft ons vertrouwen voor de toekomst.”
Einde van levensduur bereikt
Het belang van de vernieuwing zit ‘m in twee punten, zegt projectmanager Pelle de Wit. “We bouwen een nieuwe waterzuivering omdat de huidige installatie het einde van zijn levensduur heeft bereikt. De oudste delen stammen uit de jaren zestig. Tevens is een uitbreiding nodig vanwege de toename van het aantal inwoners en bedrijven in de regio en om te kunnen voldoen aan strengere lozingseisen.”
Het andere punt betreft de slibverwerking. “We gaan het slib van bijna alle zuiveringen van Rijnland centraal vergisten op Haarlem Waarderpolder. Wij renoveren de huidige sliblijn en breiden die uit, zodat we uit het slib groen gas kunnen opwekken.” Het meeste slib zal straks worden aangevoerd met vrachtauto’s, maar tussen awzi Zwanenburg (gemeente Haarlemmermeer) en awzi Haarlem Waarderpolder wordt hiervoor een persleiding aangelegd.
Pelle de Wit
De Wit omschrijft het voorkeursalternatief als de afronding van de definitiefase van het project. “Wij hebben voor de water- en sliblijn en ook voor een aantal andere projectonderdelen bepaald welke technieken en installaties we kunnen realiseren. We hebben een integraal plan gemaakt van hoe alles past op het terrein en stapsgewijs gerealiseerd kan worden.”
Nereda toegepast
Het water zal straks worden gezuiverd met de biologische Nereda-technologie. Ook worden innovaties ingezet, vertelt De Wit: “Een van de meest innovatieve onderdelen van het project is de deelstroombehandeling. Met een fysisch-chemisch proces wordt stikstof verwijderd uit water dat van de sliblijn komt, zonder dat er broeikasgasemissies vrijkomen. Dit is pas een paar keer eerder toegepast bij een Nederlandse zuivering.”
In het huidige plan is nog niet voorzien in het verwijderen van medicijnresten en microverontreinigingen op awzi Haarlem Waarderpolder. Wel is Rijnland bezig om dit te verkennen, en is de mogelijkheid om de zuiveringsstap later toe te voegen opgenomen in het voorkeursalternatief.
'We gaan het slib van bijna alle zuiveringen van Rijnland centraal vergisten op Haarlem Waarderpolder'
Op het terrein is voldoende ruimte om de nieuwe installatie te bouwen naast de oude die voorlopig nog actief blijft. Het hoogheemraadschap gaat delen van de zuiveringsinstallatie modulair bouwen volgens het systeem Verdygo. Boogaard licht toe: “Dat is door waterschap Limburg ontwikkeld en hierbij hebben we zelf meegedacht. Een groep van zes waterschappen omarmt Verdygo nu helemaal.”
Werkzaamheden tot 2031
Rijnland en de ingenieursbureaus die aan het waterschap verbonden zijn, gaan nu een voorlopig ontwerp maken. Ook worden aannemers gecontracteerd. De Wit: “We maken samen met hen een definitief ontwerp. Parallel daaraan doorlopen we de planvormingsprocedures en de m.e.r.-procedure.”
De bedoeling is dat het definitief ontwerp in het voorjaar van 2025 klaar is en dan de werkzaamheden kunnen starten. “Het eerste deelproject duurt ongeveer anderhalf jaar. We hopen dus in 2026 de eerste delen van de installatie in gebruik te kunnen nemen. De totale looptijd is acht jaar. In 2031 is het project afgerond.”
Flinke investering
De kosten van het project worden momenteel geraamd op 325 miljoen euro. Drie jaar geleden was nog sprake van een investering van 152 miljoen euro. Voor deze verhoging zijn diverse redenen, zegt Boogaard.
“Het project is niet meer hetzelfde als wat we toen hadden bedacht. De scope is groter geworden door nieuwe zuiveringseisen en een aantal wensen vanuit het bestuur voor onder andere klimaatadaptatie en circulariteit. Ook zijn de prijzen van bijvoorbeeld materialen de afgelopen jaren natuurlijk fors gestegen. Verder ging het in 2020 nog om een vrij grove inschatting van de investering. Die is nu veel fijnmaziger, omdat we veel meer hebben uitgewerkt. Ook daardoor is de raming veranderd.”
'De scope van het project is groter geworden door nieuwe zuiveringseisen en een aantal wensen vanuit het bestuur voor onder andere klimaatadaptatie en circulariteit'
Voor Boogaard vormt de krappe arbeidsmarkt een uitdaging bij het project. “Het begint allemaal met mensen, niet alleen bij ons maar ook bij de marktpartijen. Kunnen we wel genoeg personeel voor dit project vinden? Dit vraagt om goede risicobeheersing.” De Wit noemt het bewaken van de samenhang. “De waterlijn, de sliblijn en de groen gasinstallatie moeten als één systeem blijven werken in alle fasen waarin we nieuwe delen aanbouwen. Dat vergt veel aandacht.”
Nadruk op duurzaam en circulair
Boogaard heeft geen spijt van de vele uurtjes die ze de laatste jaren in het project heeft gestoken. “Er is heel wat water door de Rijn gestroomd om bij iedereen de handen op elkaar te krijgen. Maar ik doe het ook ergens voor. Inwoners hebben straks een goede voorziening en onze medewerkers een mooie installatie om te werken.”
En De Wit? “Ik vind het leuk dat we met dit project een slag maken richting een duurzame en circulaire waterketen. Het is een stap naar de toekomst in een veld dat enorm in beweging is.”
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.