Vernatting van het veenweidegebied is nodig om bodemdaling en CO2-uitstoot tegen te gaan. Maar dat kost veel water, en dat kan in droge zomers elders voor tekorten zorgen, waarschuwen onderzoekers van Deltares. Want al dat water moet wel ergens vandaan komen.
Voor het Deltaprogramma Zoetwater berekenden zij wat de gevolgen zijn voor de zoetwatervoorziening als het veenweidegebied op grote schaal wordt natgehouden. Dat kan op verschillende manieren, maar in dit onderzoek is gekeken naar grootschalige aanleg van infiltratiedrains (onderwaterdrainage) en het verhogen van het waterpeil in sloten (peilfixatie).
Joachim HuninkAfhankelijk van de ernst van de droogte en de grootte van het gebied neemt de watervraag hiervoor met 3 tot 12 procent toe, zegt onderzoeker Joachim Hunink. "En dat kan niet altijd geleverd worden."
In West-Nederland ontstaan eens in de tien jaar significante watertekorten als het klimaat warmer wordt, schatten de onderzoekers. Hunink: "De capaciteit van het aanvoersysteem vanuit de Nederrijn-Lek is dan niet toereikend. Door de vernattingsmaatregelen stijgen deze tekorten nog eens met circa 15 procent."
Afwegingen
Dat bewijst volgens de geohydroloog temeer de noodzaak van de huidige strategie van het Deltaprogramma Zoetwater om de capaciteit te vergroten. Een tekort heeft immers gevolgen voor de landbouw, de waterkwaliteit en de stabiliteit van veenkades.
In Noord-Nederland zorgen de maatregelen volgens de onderzoekers, die zich baseren op het Landelijk Hydrologisch Model, voor een stijging van de watervraag met 9 tot 12 procent. Hier moet het extra water uit het IJsselmeer/Markermeer aangevoerd worden. Dat lukt nu nog wel, maar in een warmer klimaat zal onze ‘nationale regenton’ vaker worden uitgeput, is de voorspelling.
"Er zullen dan veel vaker afwegingen gemaakt moeten worden tussen de verschillende watervragers. Aangezien waterlevering voor peilbeheer in de meeste gebieden voorrang krijgt, in lijn met de verdringingsreeks, betekent dit elders in het systeem een grotere kans op beregeningstekorten en afname van de kwaliteit van het oppervlaktewater door doorspoelbeperkingen."
Verdamping
De berekeningen laten ook zien dat onderwaterdrainage en peilfixatie in staat zijn om de gemiddelde grondwaterstanden in de zomer te verhogen. In droge jaren is het effect echter kleiner en kunnen de grondwaterstanden nog steeds ver uitzakken.
Dit komt enerzijds doordat de verdamping maar ten dele gecompenseerd kan worden door de wateraanvoer via de onderwaterdrains, en anderzijds doordat de wateraanvoer dan beperkt is.
Het onderzoek dient volgens Hunink als ‘input’ voor de discussie over welke maatregelen nodig zijn om de knelpunten in de zoetwatervoorziening op te lossen. "Wij laten zien dat de maatregelen om bodemdaling tegen te gaan niet los kunnen worden gezien van de zoetwaterstrategie."
MEER INFORMATIE
Rapport over gevolgen vernatting veenweidegebieden
Themapagina Deltaprogramma Zoetwater
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.