Door een strekdam te bouwen van Urk naar Enkhuizen kan de rivier de IJssel in de toekomst beter worden benut voor drinkwaterwinning en voor het op peil houden van de zoetwatervoorraad voor midden-Nederland. Dat is een van de scenario’s van het IJ-team over de toekomst van het Ketelmeer. Het IJ-team is een denktank die in het leven is geroepen door het Bestuurlijk Platform IJsselmeergebied.
Doel van deze denktank is om ‘een impuls te geven aan omgevingskwaliteit’ door ideeën aan te dragen voor de toekomstige inrichting van het IJsselmeergebied in het licht van klimaatverandering. Voor het Ketelmeer zijn vier zogeheten systeemschetsen neergelegd om de hoogwaterveiligheid van de IJssel-Vechtdelta te vergroten.
Het Ketelmeer vormt de verbinding tussen de rivier de IJssel en het IJsselmeer. Het ligt ingeklemd tussen de Noordoostpolder en de Flevopolder. Nu is het nog een bak water met hoge dijken. De wens is om het Ketelmeer om te vormen tot een gebied met hogere natuurwaarden met rietlanden en moerassen.
Veiligheid
Het verlengen en verleggen van de monding van de IJssel heeft volgens het IJ-team verschillende voordelen. Het vergroot de veiligheid van de steden Zwolle en Kampen. Bij hoge waterstanden in de IJssel in combinatie met een noordwesterstorm, ontstaat opstuwing in het Ketelmeer waardoor de Hanzesteden gevaar lopen.
De bouw van een strekdam zou gepaard moeten gaan met de aanleg een kanaal door de Noordoostpolder om de sloten en vaarten in de provincies Groningen, Friesland en Drenthe te blijven voorzien van IJsselwater.
“Het zijn rigoureuze deltawerk-achtige ingrepen. Maar het lost wel meerdere problemen in de toekomst op”, zegt landschapsarchitect Jandirk Hoekstra, leider van het IJ-team. Onder zijn leiding zijn vier scenario’s voor het Ketelmeer uitgewerkt.
Het rivierwater van de IJssel wordt in de toekomst steeds belangrijker voor de drinkwaterwinning. Vitens zou graag een buffergebied in het Ketelmeer ontwikkelen om veilig en betrouwbaar drinkwater te winnen. De aanleg van een dam stopt de invloed van de zoute Waddenzee en dat is gunstig voor de waterwinning.
Keteldelta
In de andere scenario’s voor het Ketelmeer wordt voorgesteld om lage gebieden achter de dijken in te zetten als waterberging en om de dijken sterker te maken. Ook is er een Keteldelta-variant om het Ketelmeer geleidelijk ondieper te maken met meer natuureilandjes. Daarmee wordt de monding van de IJssel verlengd. Een ondiep Ketelmeer verkleint de risico’s van stormen op de steden Kampen en Zwolle.
"De vier toekomstscenario’s zijn een aanzet om mee te nemen in lopende projecten", zegt Hoekstra. Hij doelt op het Hoogwaterbeschermingsprogramma en de Programmatische Aanpak Grote Wateren (PAGW), met de wens om 8.300 hectare nieuwe natuur te maken in de IJssel-Vechtdelta.
De Keteldelta-variant lijkt het meest kansrijk. Provincie Overijssel heeft geld beschikbaar gesteld om dit verder te onderzoeken.
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.