Het verplaatsen van bijzondere beekvissen als de beekprik en de elrits in tijden van droogte helpt om de soort te behouden. Dat concludeert Waterschap Vallei en Veluwe uit onderzoek naar de populaties in een aantal beken. Maar de rivierdonderpad heeft het moeilijk.
De Veluwse beken (deels Natura 2000-gebied) vormen een belangrijk leefgebied voor bijzondere beekvissen als de beekprik, de elrits en de rivierdonderpad. Vanuit de droogvallende delen van deze beken verplaatste het waterschap vorig jaar zomer - voor het eerst in zijn geschiedenis - ruim 8000 beekprikken, 700 elritsen en 450 rivierdonderpadden naar permanent watervoerende beken. Ook andere waterschappen namen soortgelijke maatregelen.
Uit onderzoek naar de populaties in de beken van waaruit Vallei en Veluwe beekprikken verplaatste, blijkt nu dat deze vissoort hier opnieuw wordt aangetroffen. In een aantal beken was dat dit voorjaar zelfs in grotere aantallen dan voor de droge periode van vorig jaar.
Ook de populatie elritsen is behouden gebleven. Dit is van groot belang, omdat in het beheergebied van Waterschap Vallei en Veluwe slechts één gemeenschap elritsen voorkomt. Als deze verdwijnt, kan de soort zich niet opnieuw vestigen.
Rivierdonderpad
De rivierdonderpad werd dit voorjaar eveneens weer gesignaleerd, maar slechts in zeer kleine aantallen. De rivierdonderpad is geen goede zwemmer en vindt daardoor minder makkelijk zijn weg terug naar zijn oorspronkelijke leefomgeving, weet woordvoerder Marja Reijnders. ''Het is een landelijke trend dat het niet zo goed gaat met deze soort. Daarvoor zijn ook andere maatregelen nodig, zoals verbetering van de leefomgeving.’’
Volgens Reijnders is het moeilijk te zeggen hoe het komt dat de beekprik nu juist in grotere aantallen voorkomt. ''Het geldt ook niet voor alle locaties. Mogelijk heeft er op sommige plekken toch al wat migratie heeft plaatsgevonden. Verder waren de beken niet helemaal drooggevallen, waardoor de restpopulatie zich heeft kunnen verspreiden. Het zou kunnen dat de beekprik hiervan meer heeft kunnen proifteren dan andere soorten.’’
Het verplaatsen van de beekvissen in 2018 was een noodmaatregel, benadrukt het waterschap. Deze zomer zijn er nog geen beschermde soorten verplaatst. Wel zijn andere maatregelen genomen, zoals het versmallen van de watergangen met zandzakken en het afdammen van zijtakken van de beken om deze zo lang mogelijk stromend te houden.
Watersysteem
Ondanks de regen is de grondwaterstand op de Veluwe nog steeds heel laag. Het waterschap kan niet inschatten of het dit jaar weer nodig zal zijn om beschermde beekvissen te verplaatsen. ''Maar als de situatie daarom vraagt, zullen we dat zeker doen.’’
Voor het behoud van bijzondere beekvissen is echter meer nodig, stelt heemraad Patrick Gaynor. ''Hoewel ze afgelopen zomer hebben overleefd, is het de vraag of deze populaties behouden kunnen blijven als warme zomers elkaar opvolgen zonder tussenliggende periodes van herstel. We zien nu al dat de populaties veranderen door extremere weersituaties en klimaatverandering.’’
''Daarom moeten we aan de slag met de robuustheid van ons watersysteem’’, aldus Gaynor. ''Deze beken kun je niet los zien van de rest van het watersysteem; oppervlaktewater en grondwater vormen één systeem.”
MEER INFORMATIE
Nieuwsbericht Vallei en Veluwe
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.