Waterschap Vallei en Veluwe heeft het over een andere boeg gegooid bij het maaien van watergangen. Begroeiing wordt nu in veel wateren grotendeels met rust gelaten. Dit komt de biodiversiteit ten goede.
Waterschap Vallei en Veluwe onderhoudt 2.300 kilometer aan beken, kanalen en sloten, de zogeheten A-watergangen. Deze wateren werden tot dit jaar volledig gemaaid. Dat kwam erop neer dat nog slechts ongeveer 20 procent van de begroeiing bleef staan in verband met de wettelijke regels voor flora en fauna.
Nu pakt Vallei en Veluwe het op een andere manier aan. Vooral op plekken die als droogtegevoelig zijn aangemerkt, laat het waterschap de vegetatie helemaal of voor een groot deel staan. Vaak worden alleen nog kleine stroombanen gemaaid.
Patrick Gaynor (foto: Evert van de Worp)
Risicogestuurd
De nieuwe aanpak wordt risicogestuurd maaien genoemd. “Het is echt een andere werkwijze”, zegt heemraad Patrick Gaynor. “We laten vegetatie ongemoeid waar dat kan. Alleen als het nodig is, bijvoorbeeld vanwege de doorstroming van het water of het voorkomen van wateroverlast, maaien we nog volledig. Ook mag de waterveiligheid natuurlijk niet in het gedrang komen.”
Deze werkwijze is ingegeven door de klimaatverandering, vertelt Gaynor. “Wij worden natuurlijk ook in ons werkgebied geconfronteerd met enerzijds langere droogteperioden en anderzijds vaker voorkomende piekbuien. Daarom kijken we nu in het maaibeheer veel meer naar de situatie ter plekke.”
Groene stuw
Het idee is volgens Gaynor dat door het met rust laten van begroeiing er een natuurlijke stuw in een watergang ontstaat. “Dat noemen we een groene stuw. Hierdoor kan meer water worden vastgehouden. Juist in een periode van droogte is dit heel handig.”
Een voorbeeld van de nieuwe aanpak is dat Vallei en Veluwe de waterplanten in de bovenlopen van hoger gelegen beken helemaal laat staan of hier pas aan eind van het maaiseizoen ingrijpt. “Zo houden we het water bovenstrooms vast”, zegt Gaynor. “Op deze manier krijgt het water de kans om de bodem in te zakken en het grondwater aan te vullen.”
Maatwerk
Het nieuwe maaibeheer komt de flora en fauna en daarmee de biodiversiteit ten goede. Gaynor: “Dat is voor ons een belangrijke reden. De natuur kan beter zijn gang gaan. Bijvoorbeeld vissen kunnen hun eitjes leggen in de begroeiing.”
'Per saldo zijn we nu niet duurder uit'
Ook agrariërs en andere gebruikers hebben er baat bij, voegt de heemraad eraan toe. “De beschikbaarheid van water wordt verbeterd. Eigenlijk zie ik alleen voordelen, maar het blijft maatwerk. Er bestaat nog steeds een kans dat er een keer lokaal overlast ontstaat.”
De kosten vormen geen belemmering, aldus Gaynor. “Op sommige plekken gaan we vaker maaien en op andere juist minder. Per saldo zijn we nu niet duurder uit dan vroeger.”
Nieuw perspectief
Dit alles roept wel de vraag op waarom het waterschap pas nu het maaibeleid heeft aangepast. “Nood breekt wetten”, merkt Gaynor op. “Wij zijn afgelopen jaar verrast door de zeer lange droogteperiode. We pasten dit maaibeleid al toe in de natuurwatergangen. Door de droogte van vorig jaar is de urgentie nog groter geworden om deze werkwijze bij alle watergangen in ons gebied toe te passen. Op een herhaling van 2018 moeten we anticiperen en dat doen we onder meer met de wijziging van het maaibeleid. Vroeger keken we ook al naar de gevolgen van klimaatverandering, maar gezien de extreme ervaring van de vorige zomer was een nieuw handelingsperspectief nodig.”
De maaiperiode is in juni begonnen. Zijn er al eerste resultaten bekend? “Nog niet”, zegt Gaynor. “Vanwege de droogte en recente hitte hebben we tot nu toe slechts beperkt gemaaid. Anders zou er onder meer een zuurstofprobleem in de wateren ontstaan, waarvan flora en fauna direct last hebben.”
Dijken in linten gemaaid
Waterschap Vallei en Veluwe heeft ook bij de dijken het maaibeleid aangepast. Er wordt voortaan in linten gemaaid. Dat zorgt volgens Gaynor voor een sterkere grasmat en bevordert de biodiversiteit. “We laten stroken staan, waardoor kruidachtige bloemen meer kans krijgen. Dat is een voedingsbodem voor bijen en insecten.”
MEER INFORMATIE
Toelichting op maaibeheer Vallei en Veluwe
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.