Het 'groenste kabinet ooit' zet volgens zijn regeerakkoord serieus in op een duurzaam en klimaatbestendig Nederland. Zo zet Rutte III het Deltaprogramma voort. “Meer dan ooit zal daarbij de nadruk worden gelegd op klimaatbestendig en waterrobuust inrichten van Nederland,” staat in het regeerakkoord 'Vertrouwen in de toekomst'.
Die ambitie van het nieuwe kabinet is terecht, stelt voorzitter Hans Oosters van de Unie van Waterschappen in een reactie op het regeerakkoord, dat vanmiddag door informateur Gerrit Zalm werd aangeboden aan voorzitter Khadija Arib van de Tweede Kamer. Oosters: “Klimaatverandering duldt geen uitstel. Als waterschappen zien we de effecten, zoals wateroverlast en droogte, fors toenemen.”
Rutte III komt met een nationaal Klimaat- en energieakkoord, waarvan de hoofdlijnen worden verankerd in een Klimaatwet. "Daarmee gaan we met alle partijen de CO2-uitstoot fors verlagen. Denk daarbij aan verduurzaming van de gebouwde omgeving en het verkeer, vergroening van ons belastingstelsel en nieuwe energiebronnen. We leggen de lat hoog.”
Verduurzaming
Het kabinet zet in op verduurzaming van gebouwde omgeving, met de ambitie van 200.000 duurzame huizen per jaar. Er moeten regionale plannen komen, in overleg met gemeenten, provincies, waterschappen en netbeheerders. Verduurzaming betekent eerst minder warmtevraag door isolatie, gevolgd door warmtevoorziening door warmtepompen, zonneboilers of warmtenetten die gebruik maken van restwarmte of geothermie. “Hiervoor zijn middelen beschikbaar,” staat in het regeerakkoord.
Bij verduurzaming speelt de ondergrond een steeds belangrijkere rol, bijvoorbeeld voor de winning van aardwarmte, de opslag van stoffen en de winning van drinkwater, schrijft het kabinet. “Ook hieraan kunnen risico’s verbonden zijn. Waar nodig zullen de Mijnbouwwet en eventueel andere wetten worden aangepast om mogelijke risico’s bij gebruik van de ondergrond een betere plek in het besluitvormingsproces te geven. Dit wordt vastgelegd in de Structuurvisie Ondergrond.”
Vewin, de verenging van waterbedrijven, vindt het terecht dat Rutte III vaststelt dat de ondergrond een steeds belangrijker rol speelt. Ze bepleit dat in gebieden voor de drinkwatervoorziening de functiescheiding tussen drinkwater en mijnbouwactiviteiten/geothermie het uitgangspunt moet zijn.
Microplastics
Naast het klimaatstendig maken van Nederland, gaat het kabinet een beleidsprogramma opstellen om microplastics, medicijnresten en (andere) hormoonverstorende stoffen in het drink- en oppervlaktewater ‘op een kosteneffectieve manier’ terug te dringen. Dat programma wordt in overleg met ‘relevante sectoren’ opgesteld, zo staat in het vandaag gepresenteerde regeerakkoord.
In een reactie zegt Vewin dat dit beleidsprogramma ‘een goede impuls kan geven aan de verbetering van de waterkwaliteit’. Maar, voegt de vereniging daar aan toe: “Het is zaak dit programma voortvarend en concreet uit te werken.”
De vereniging van waterbedrijven leest in het regeerakkoord ook dat de coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie ervoor kiezen om drinkwaterbronnen beter te beschermen. “De voornemens op het gebied van bodem en ondergrond, opkomende stoffen, landbouw, kustbescherming en vitale infrastructuur zullen bijdragen aan de door de drinkwatersector gewenste impuls voor schoon water in de komende jaren.”
Het Rijk komt de gemaakte afspraken in het kustpact onverkort na, zo staat in het regeerakkoord. Vewin ziet hierin een belangrijk uitgangspunt voor bescherming van de drinkwatervoorziening in het kustgebied. “De drinkwatersector heeft voldoende ruimte nodig om de infiltratie- en bufferfunctie van de duinen veilig te stellen.”
Belastingvrijstelling zuiveringsslib
De voorgenomen wijzigingen in de belastingen zorgen ook voor reacties. De verhoging van het lage btw-tarief betekent een verzwaring van de lastendruk op drinkwater, stelt Vewin vast. “We hadden bij de onderhandelende partijen juist gepleit voor lastenverlichting.”
De waterschappen hebben vraagtekens bij het voornemen om de belastingvrijstelling voor zuiveringsslib af te schaffen. “Waterschappen zijn voorstander van duurzaam gebruik van het slib. We zijn al volop bezig met alternatieven voor verbranding, maar dit vraagt tijd, investeringen en met name ruimte in regels. Tot die tijd willen we niet geconfronteerd worden met een extra hoge rekening,” zegt UvW-voorzitter Oosters. “Met een nieuwe minister zullen we hier zeker over komen te spreken.”
Fundamenteel onderzoek
Het kabinet investeert 200 miljoen euro per jaar in fundamenteel onderzoek. Daarnaast komt 200 miljoen euro per jaar extra beschikbaar voor toegepast onderzoek. “Onderdeel daarvan is een extra investering bij grote technologische instituten die aantoonbaar aan marktbehoeften tegemoetkomen en publiek-private samenwerking bij universiteiten en hogescholen met focus op bèta en techniek.”
In het topsectorenbeleid gaat Rutte III de focus sterker leggen op de economische kansen die grote maatschappelijke thema’s bieden. Water/landbouw/voedsel is er daar één van. Energietransitie/duurzaamheid en quantum/higtech/nano/fotonica zijn de andere twee.
Het regeerakkoord van Rutte III en de reacties:
Regeerakkoord 'Vertrouwen in de toekomst'
Waterschappen bij met duurzaam regeerakkoord
Vewin blij met inzet Rutte III op bescherming drinkwaterbronnen
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.