De waterschappen hebben vorig jaar in totaal 51.043 muskusratten gevangen. Dat zijn er 2.596 of 5 procent meer dan in 2022. Dit wordt verklaard door extra inspanningen om hen te bestrijden in onder meer Noord- en Zuid-Holland en Utrecht. Ook de vangsten van beverratten zijn toegenomen, grotendeels langs de Duitse grens.
Voor het tweede opeenvolgende jaar zijn er meer muskusratten gevangen, want in 2021 ging het nog om een aantal van 44.995 en in 2022 om 48.447. Daarvoor was jarenlang sprake van een daling. De waterschappen zetten bijna 400 gespecialiseerde muskusrat- en beverratbestrijders in.
Terugdringen tot aan landsgrens doel
De muskusratten zijn invasieve exoten die door hun graverij schade toebrengen aan waterkeringen en oevers en ook een bedreiging vormen voor inheemse dier- en plantensoorten. De ambitie is dat zij in 2034 helemaal zijn teruggedrongen tot aan de landsgrens. Dan is er geen levensvatbare populatie meer in het binnenland. Daarvan wordt gesproken als er minder dan 500 muskusratten per jaar worden gevangen.
Om dit doel te bereiken is nu extra inzet nodig in gebieden waar nog veel muskusratten aanwezig zijn, laat de Unie van Waterschappen weten in een bericht. “Om in deze gebieden uiteindelijk ook een daling in de muskusratpopulatie te bereiken, moeten hier eerst zoveel mogelijk muskusratten worden gevangen. Dit heeft een stijging in vangsten tot gevolg.”
Flinke toename in West- en Midden-Nederland
Dat is vooral te zien in de provincies waar Muskusrattenbeheer West- en Midden-Nederland (een samenwerkingsverband van zes waterschappen) actief is: Noord-Holland en het grootste deel van Utrecht en Zuid-Holland. Hier zijn 29.168 muskusratten gevangen, een stijging met ruim 5.000 dieren (26 procent vergeleken met 2022). Naar verwachting blijft in West- en Midden-Nederland het aantal vangsten nog enige tijd hoog, voordat het aantal muskusratten vermindert.
In het najaar was er een grote actie in de Krimpenerwaard waarbij bestrijders uit het hele land hebben meegeholpen. Er zijn bijna 3.300 muskusratten gevangen. “Niet alleen de inzet van extra uren vanuit de verschillende waterschappen maar ook de inzet hiervan op de juiste plek zorgt ervoor dat er een groot aantal muskusratten is gevangen die zich dit jaar niet meer kan vermenigvuldigen”, wordt opgemerkt in een gezamenlijk bericht.
Ook Waterschap Limburg meldt een flinke toename van het aantal vangsten. In 2023 gaat het om 3.544 muskusratten, een stijging met 91 procent. De bestrijding heeft een impuls gekregen door het aantrekken van nieuwe bestrijders. Dat leidde vorig jaar tot 40 procent meer velduren.
Grotere regionale verschillen
De regionale verschillen zijn volgens de Unie van Waterschappen groter geworden. “In andere gebieden zet de ingezette daling van muskusratvangsten juist door. Langs de landsgrens proberen de waterschappen de instroom van muskusratten direct weg te vangen. Zo wordt geprobeerd het binnenland uiteindelijk vrij van muskusratten te krijgen.”
Neem bijvoorbeeld Waterschap Drents Overijsselse Delta (WDODelta). Het waterschap heeft het in de berichtgeving over een eigen populatie die historisch laag is. “De cijfers liegen niet: het aantal gevangen muskusratten ging van 1.655 in 2022 naar 1.090 vorig jaar, een daling van 34 procent. Even ter vergelijking, in 2014 werden er nog 18.079 muskusratten gevangen in het WDODelta-gebied.”
Beverratten bestreden langs de grens
Het aantal gevangen beverratten nam in 2023 toe met 45 procent naar 1.645. Daarvan komt bijna de helft op conto van Waterschap Limburg dat van de bestrijding vorig jaar extra werk maakte: 769 (plus 33 procent).
Het is al gelukt om deze schadelijke exoot terug te dringen naar de landsgrens, aldus de Unie van Waterschappen. Het is wel opletten geblazen. “Nederland heeft geen eigen populatie beverratten meer. Ruim 95 procent van de vangsten vindt plaats direct langs de grens met Duitsland. Als gevolg van opeenvolgende zachte winters en een minder goed georganiseerde bestrijding is de beverratpopulatie in Duitsland nog steeds omvangrijk.”
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.