De aanhoudende regen zorgt ook in Duitsland voor overstromingsgevaar. In de deelstaat Noordrijn-Westfalen was de situatie op meerdere locaties kritiek door de slechte staat waarin dijken verkeren. De dreiging dat dijken in de Duitse deelstaat bezwijken, raakt ook Nederland - in grensgebieden staan overstromingsrisico’s niet los van elkaar.
Zandzakken stapelen, water wegpompen, evacuaties: dagen van aanhoudende regen tijdens de kerstdagen vormden een grote uitdaging voor bewoners en hulpdiensten in veel regio's in Duitsland, schrijft de Duitse krant Die Welt. In de deelstaten Thüringen, Saksen Anhalt en Nedersaksen zorgden overstromingen voor de meeste problemen. En die overlast houdt nog aan.
Ook in Noordrijn-Westfalen blijft de situatie kritiek, aldus de krant. "We hebben overwegend stijgende of constante overstromingsniveaus", verklaarde een woordvoerder van het ministerie van Milieu in Düsseldorf. Op diverse plekken moest met noodgrepen voorkomen worden dat dijken zouden bezwijken onder de waterdruk.
Slechte staat
Zo werd de Roerdijk in Oberhausen met uitgebreide maatregelen versterkt. De kritische situatie is illustratief voor de dijken in de deelstaat. Vele daarvan verkeren in een slechte staat.
Noordrijn-Westfalen grenst over een lengte van 395 kilometer aan Nederland (Limburg, Gelderland en Overijssel). Door de deelstaat stroomt de Rijn. Andere rivieren en beken zijn de Roer, de Sieg, Saeffeler Bach, Selzerbeek en Lippe.
De dijken langs de rivieren in Noordrijn-Westfalen hebben een totale lengte van ongeveer 530 kilometer. Volgens het verantwoordelijke ministerie voor Milieu moet minstens de helft daarvan worden versterkt.
Stappenplan
Sinds 2014 bestaat er een stappenplan waarin 44 dijkversterkingsprojecten zijn vastgelegd, schrijft de omroep WDR. Deze moeten allemaal in 2025 klaar zijn, maar slechts 6 daarvan zijn afgerond, aldus de zender. De kans is nihil dat de overige versterkingsprojecten op tijd zijn afgerond.
Een van de redenen is het gebrek aan geschoolde arbeidskrachten en overstromingsexperts. Hiervoor zijn al jaren te weinig mensen opgeleid. "Niet iedereen kan zomaar een dijk plannen, dat moeten experts zijn. We hebben civiel ingenieurs nodig. Dat is het knelpunt", zegt deelstaatminister van Milieu Oliver Krischer tegen de omroep.
Ook de wettelijke vereisten voor de vergunningsprocedures zijn uitgebreid en ingewikkeld en daardoor tijdrovend. Krischer wil deze procedures vereenvoudigen: "We lopen ook achter op de plannen van de afgelopen tien jaar omdat de procedures erg complex zijn."
Holger Friedrich van de Werkgroep Hoogwaterbescherming en Wateren in de deelstaat hekelde half december bij de WDR nog dat de procedures niet sneller worden. Hij zei: "We zitten gewoon gevangen in een korset waarin we niet de speelruimte hebben die we nodig hebben." Friedrich riep op tot noodwetgeving die prioriteit geeft aan bescherming tegen overstromingen. De deelstaatregering vindt dit echter niet nodig, schrijft WDR.
Werkgroep
De Werkgroep Hoogwaterbescherming van Holger Friedrich is een Duits-Nederlandse samenwerking. In 2019 bracht de werkgroep een gemeenschappelijke verklaring uit, waarin werd bekrachtigd dat tot 2025 zou worden samengewerkt aan ‘een duurzame bescherming tegen hoogwater van de Rijn in het Duits-Nederlandse grensgebied’.
De verklaring was ondertekend door het ministerie voor Milieu, Landbouw, Natuurbehoud en Consumentenbescherming en de Werkgroep Bescherming tegen Overstromingen en Wateren in Noordrijn-Westfalen. Van Nederlandse zijde stonden er handtekeningen van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, de provincie Gelderland en de waterschappen Rijn en IJssel en Rivierenland.
Aan de verklaring was een werkprogramma gekoppeld met daarin onder meer afspraken over informatie-uitwisseling en gezamenlijk onderzoek naar overstromingsrisico’s. In het werkprogramma werd vastgesteld dat de overstromingsrisico’s in beide grensoverschrijdende dijkgebieden niet los van elkaar staan: "Een dijkdoorbraak in een van beide landen kan gevolgen hebben voor het andere land".
Onderzoek
Die conclusie was overgenomen uit een onderzoek van het Nederlandse onderzoeks- en adviesbureau HKV lijn in water. Dat deed in opdracht van de Nederlands-Duitse werkgroep studie naar de overstromingsrisico’s van grensoverschrijdende dijkringen in het grensgebied.
In het onderzoek uit 2019 staat onder meer: “De studie toont aan dat de veiligheid in het grensgebied aan beide zijden aanzienlijk zal verbeteren als gevolg van de dijkrenovaties in Noordrijn-Westfalen, die naar verwachting zullen doorgaan tot 2025. Als het ‘Stappenplan dijkrenovatie Noordrijn-Westfalen’ is voltooid, zal het veiligheidsniveau aan beide zijden van de grens vergelijkbaar zijn, ondanks de verschillende overstromingsbeschermingsnormen en controleprocedures.”
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.