secundair logo knw 1

De Bunswaard, een voormalige baksteenfabriek in de uiterwaarden van de Waal ten noorden van Beuningen

De rijksoverheid gaf 20 jaar geleden voor 15 plekken in de uiterwaarden toestemming om te experimenteren met buitendijkse woningbouw. Op 8 van die plekken zijn daadwerkelijk plannen ontwikkeld, waaronder de veelbesproken woonwijk Stadsblokken Meinerswijk in Arnhem. 

Dat blijkt uit het evaluatierapport Experimenten met aangepast Bouwen dat is opgesteld door de adviesbureaus Sweco en TwynstraGudde, in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.

In 2005 zetten de toenmalige ministeries van VROM en V&W (nu Infrastructuur en Waterstaat) het licht op groen om - onder strikte voorwaarden - op 15 buitendijkse locaties te bouwen in het rivierbed in Gelderland, Noord-Brabant, Zuid-Holland en Limburg. Het ging om plekken met vervallen panden en verpauperde stadsranden, waar verrommeling dreigde. 

Dit project kreeg de naam Experimenteren met Aangepast Bouwen (EMAB). De rijksoverheid gaf gemeenten en ondernemers de vrije hand om te experimenteren met hoogwaterbestendige bebouwing. Op voorwaarde dat de rivierkundige ruimte, de ecologie en de ruimtelijke kwaliteit van het rivierlandschap ervan zou profiteren, bijvoorbeeld door te bouwen op palen of drijvend. 

Steenfabriek
Van de 15 locaties zijn er de afgelopen twintig jaar 8 tot ontwikkeling gebracht, zo blijkt uit het evaluatieonderzoek van Sweco en TwynstraGudde. Het gaat om twee recreatieparken (De Gouden Ham in Maasbommel en ’t Leuken in Bergen), 3 steenfabrieken (Bunswaard in Beuningen, Plassenwaard Wageningen, steenfabriek Vuren in West Betuwe), het Waalfront in Zaltbommel, de Koninginnedijk in Grave en Stadsblokken-Meinerswijk in Arnhem. 

De voormalige steenfabriek De Bunswaard pal langs de Waal in Beuningen is de enige locatie die volledig volgens de eisen van het EMAB-traject is uitgevoerd. De huidige deltacommissaris Co Verdaas woont op deze plek. Hij gaf in 2018 een rondleiding in de opgeknapte steenfabriek in het tv-programma Binnenstebuiten.

Slechts op twee van EMAB-plekken is daadwerkelijk gebruik gemaakt van experimenteel bouwen. “Experimenten met aangepast bouwen hebben slechts op zeer beperkte schaal plaatsgevonden”, concluderen de onderzoekers. “In verschillende cases is experimenteel bouwen onderzocht (met name Tiel en Gouden Ham) maar niet toegepast. Stadsfront Zaltbommel heeft op dit moment de meest vergaande plannen voor aangepast bouwen.”

Ook is het bij de meeste bouwprojecten niet gelukt om de vereiste rekenregels na te leven om rivierkundige ruimte vrij te maken. “De rekenregels bleken niet werkbaar en uitvoerbaar. Daarom is in de praktijk voor pragmatische oplossingen gekozen om te toetsen wat de extra ruimte is om een waterstandsdaling te realiseren”, constateren de onderzoekers.


EMAB locaties 1400 Bron: evaluatierapport Experimenten met aangepast Bouwen


Duurdere woningen
De onderzoekers stellen vast dat de uitgevoerde bouwprojecten in de uiterwaarden leiden tot woningen in het duurdere segment. “Bouwen in het rivierbed vraagt vaak extra ingrepen, onder andere voor rivierverruiming, watervrije ontsluiting en bouwen op voldoende hoogte. Dit werkt kostenverhogend.”

Op 7 buitendijkse locaties kwamen plannen niet van de grond door een optelsom van oorzaken. Volgens de onderzoekers gaat het om 'ingewikkelde locaties' waar uiteenlopende belangen spelen, zoals bodemvervuiling, natuurbelangen en wensen van omwonenden. Dat speelt onder meer bij recreatieparken De Zandmeren in Kerkdriel, Lithse Ham in Oss en Maasplassen in Thorn. Voor het IHC-terrein in Krimpen aan de Lek is het ook onduidelijk of er plannen in ontwikkeling zijn. 

De onderzoekers van Sweco en TwynstraGudde adviseren het ministerie om voor alle 7 plekken die nog niet zijn ontwikkeld de EMAB-status in te trekken. Ook raden de onderzoekers aan om datzelfde te doen met de bestaande vergunningen. “Om ongewenste nieuw- of verbouw te verhinderen zou sanering van bestaande vergunningen kunnen worden overwogen. Het geheel vrijwaren van bebouwing, in lijn met het beleid van Water Bodem Sturend is daarmee een logische keuze”, stelt het evaluatierapport.

 

Typ je reactie...
Je bent niet ingelogd
Of reageer als gast
Loading comment... The comment will be refreshed after 00:00.

Laat je reactie achter en start de discussie...

(advertentie)

Laatste reacties op onze artikelen

Weer een geval van: de gevolgen proberen te gaan bestrijden en de oorzaak niet aanpakken. Zo blijft het werk in de wereld. En de vervuiling. 
Beste Carel, in de podcast kun je vinden op Spotify en  Apple Podcasts. Je kunt hem ook online beluisteren via de link in het bericht
Mooi! Jammer dat ik de serie niet terugvind als ik zoek in de NRC Podcast app.
Geachte redactie, ik ben verheugd dat eindelijk het besef is dat het klepelbeleid nu ter discussie is gesteld. Ik heb bij waterschap Hollandse delta al jaren als bestuurslid aangedrongen om het klepelen alleen als noodzaak te gebruiken. Ook heb ik div gesprekken gehad met SBB mbt klepelen in de duinen van Ouddorp waarbij de structuur volledig werd vernield. Dit jaar is eindelijk door beherende organisatie alleen maar gemaaid en wel in oktober waar mi de hele natuur in dit duingebied mee is geholpen. Het waterschap heeft nu ook bepaald dat klepelbeleid op de schop moet en in de toekomst alleen maar met maaibeleid mag worden uitgevoerd. Dus goed resultaat waar ik blij mee ben. Dit is natuurbehoud zoals het moet.
@JWBoehmerSommige desinformatie is te simplistisch om op te reageren. Zelfs citeren van een nieuwsbericht blijkt lastig (aanpak van dijken is lang niet altijd verhogen). Instabiliteit en kans op zettingsvloeiing worden ook aangepakt. Daarmee wordt ook de invloed van zee en maan beperkt, maar dan wel op basis van logische en bewezen relaties ipv dubieuze, onwaarschijnlijke en onbewezen hypotheses. Oei, toch gereageerd. Dom van me. Ik kan dit beter negeren.