Het is drinkwaterbedrijven toegestaan om huishoudens met minderjarige kinderen af te sluiten bij wanbetaling. Dat is de uitkomst van een door Defence for Children en het Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten (NJCM) aangespannen zaak tegen de Staat en de drinkwaterbedrijven Dunea en PWN. Beide organisaties stellen dat minderjarige kinderen op basis van mensenrechtenverdragen nooit mogen worden afgesloten. De Haagse rechtbank stelt ze in het ongelijk.
Defence for Children en het Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten stellen dat kinderen 'een onvoorwaardelijk en zelfstandig recht hebben op water' en dat afsluiten in strijd is met het Verdrag inzake de rechten van het Kind (IVRK) en het Europees Verdrag tot Bescherming van de Rechten van de Mens (EVRM). Huishoudens met minderjarigen zouden daarom bij wanbetaling nooit van het drinkwater mogen worden afgesloten.
De rechtbank ziet dat anders en stelt dat beide verdragen een kind geen onvoorwaardelijk recht op toegang tot drinkwater geeft. Er is, aldus de rechtbank in het vonnis, met de huidige Drinkwaterwet en de daarop gebaseerde regelingen geen sprake van een situatie die in strijd is met de mensenrechten als het drinkwater wordt afgesloten. “Dat is in zijn algemeenheid niet onrechtmatig tegenover kinderen. In een concreet geval, waar alle omstandigheden worden meegewogen en de situatie van een bepaald kind in ogenschouw wordt genomen, kan dat anders liggen, maar in deze zaak gaat het niet om concrete gevallen.”
De rechtbank wijst er op dat de primaire verantwoordelijkheid voor het welzijn van kinderen bij de ouders/verzorgers ligt. “Het is dan ook in de eerste plaats aan hen om een regeling te treffen als zij de rekening niet kunnen betalen, zodat de toegang tot drinkwater wordt voortgezet of hersteld.” In de praktijk geeft de ministeriële regeling ‘Regeling afsluitbeleid voor kleinverbruikers van drinkwater’ mensen met betalingsproblemen vele mogelijkheden om tot een regeling te komen, waardoor het niet tot afsluiten van water hoeft te komen.
Privacywetgeving
Tijdens de behandeling van de zaak in februari, stelde drinkwaterbedrijf Dunea dat het ook niet weet wat of er kinderen wonen op een adres dat wordt afgesloten. “Gegevens over gezinssamenstelling hebben we niet en mogen wij vanwege privacywetgeving ook niet verzamelen en bewaren. Als onze medewerkers echter tijdens het huisbezoek signalen krijgen dat er kinderen woonachtig zijn, bijvoorbeeld als er speelgoed in de tuin ligt of voor de deur op de galerij staat, wordt er ten alle tijde in samenspraak met de klant naar een oplossing gezocht.”
PWN schrijft: “Er komt een moment dat we alles geprobeerd hebben en door elk poortje zijn gegaan en afsluiten als enige optie overblijft. En als we afsluiten, hebben we géén idee wie er achter de voordeur woont, behalve de naam van de klant met wie wij het contract hebben. Een man, een vrouw, een stel, of een gezin met jonge kinderen. We weten het niet en we mogen het niet weten, om de privacy van onze klanten te beschermen en dat is een goede zaak.”
Daar komt bij, aldus PWN, dat drinkwaterbedrijven geen uitzondering kunnen maken en ‘de maatschappelijke taak hebben om op te komen voor al onze klanten, niet een paar’. “Al zouden we het willen, we kunnen daar niet van afwijken. Dan kunnen we namelijk op termijn niet meer garanderen dat er betaalbaar drinkwater beschikbaar is voor iedereen. Klanten betalen een kostendekkend tarief voor hun drinkwater.”
Terughoudend
Los van de vraag of afsluiten rechtmatig is of niet, zijn drinkwaterbedrijven erg terughoudend met afsluiten, aldus Dunea. “Deze uiterste stap zetten wij pas na het doorlopen van een zorgvuldig proces, waarin vijf keer opnieuw de mogelijkheid wordt geboden om alsnog te betalen.”
He drinkwaterbedrijf is blij dat er door de uitspraak van de rechtbank in Den Haag duidelijkheid is in de kwestie. Directeur Wim Drossaert zegt op de site van het drinkwaterbedrijf: “Afsluiten is een zwaar middel dat wij liever niet inzetten. Maar als alle pogingen om met een niet betalende klant in contact te komen op niets uitlopen, is het helaas onze enige mogelijkheid om tot een betalingsregeling te komen.”
MEER INFORMATIE
Uitspraak rechtbank
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.