Planbureau pleit voor radicale omslag in aanpak water- en klimaatproblemen

Wereldwijd is een radicaal ander beleid nodig om de water- en klimaatproblematiek aan te pakken. Het functioneren van het watersysteem moet het uitgangspunt worden voor alle ontwikkelingen in rivierstroomgebieden, delta’s en kusten, droogtegebieden en steden, aldus het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in een vandaag verschenen rapport.

De problemen zijn groot en urgent, maar ze zijn wel degelijk aan te pakken, zo luidt de hoopgevende conclusie van ‘The Geography of Future Water Challenges - Bending the Trend’. Het rapport, geschreven in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en de Nederlandse Watergezant Henk Ovink, wordt volgende week gepresenteerd op de VN Waterconferentie in New York.

Allereerst zoomen de onderzoekers in op de uitdagingen waarvoor de wereld zich gesteld ziet: droogte, overstromingen en watervervuiling - problemen die alleen maar groter worden door de groeiende wereldbevolking, de verdere intensivering van het landgebruik, verstedelijking en klimaatverandering.

"In grote delen van de wereld staan de ecologische kwaliteit van watersystemen en de leefbaarheid van gebieden op het spel", schrijven ze in een samenvatting. "Zonder aanpassing van het huidige beleid zal de kans op ontheemding van vele miljoenen mensen de komende decennia sterk toenemen."

Waarde van water
Vervolgens schetsen ze hoe het tij nog kan keren: als wereldwijd de waarde van water – voor de mens, de economie en de natuur – wordt erkend.

Dat betekent dat het functioneren van het watersysteem het uitgangspunt wordt voor alle investeringen en ruimtelijke ontwikkelingen in rivierstroomgebieden, delta’s en kusten, droogtegebieden en steden. "Cruciaal daarbij is dat het beleid van verschillende sectoren goed op elkaar wordt afgestemd en de adaptatie aan klimaatverandering integraal wordt meegenomen", benadrukken ze.

Alleen met zo’n 'structurele omslag in het beleid' en een 'ambitieuze inzet' kan het watergebruik worden teruggedrongen, kunnen de overstromingsrisico’s van rivieren en zee vergaand worden teruggebracht, de verdere watervervuiling en ecologische achteruitgang worden gestopt, de bodemdaling in deltagebieden tegengegaan en de voedselproductie in droge gebieden verdubbeld worden, terwijl het watergebruik bijna kan worden gehalveerd.

Eerlijk verdelen
Veel vergadertijd gunt het PBL de beleidsmakers niet: die omslag moet nú worden ingezet om onomkeerbare effecten van klimaatverandering te beteugelen, aldus het rapport.

De VN-top wordt opgeroepen om zorg te dragen voor structurele aandacht en adequate financiering om de water- en klimaatproblematiek in de wereld op een eerlijke wijze te verminderen (‘leave no one behind’). "De droge gebieden en de delta’s, kustgebieden en eilanden in de oceanen verdienen daarbij extra aandacht."

Voor het rapport werkte het PBL samen met onderzoekers van een reeks instituten, waaronder Deltares, IHE Delft, Universiteit Utrecht en Wageningen Environmental Research.