Oproep: betere bescherming nodig tegen bestrijdingsmiddelen

Zorg voor een veilige leef- en werkomgeving, bescherm de biodiversiteit en waterkwaliteit en stem tegen de Europese verlenging van toelating van glysofaat. Dat is de oproep van een brede coalitie van organisaties aan de overheid in het Maatschappelijk Manifest Bestrijdingsmiddelen.

Mens, dier en milieu worden blootgesteld aan een breed scala aan chemische bestrijdingsmiddelen die in de land- en tuinbouw worden gebruikt. Dat brengt allerlei negatieve effecten en risico’s met zich mee en de overheid beschermt hiertegen onvoldoende, stellen de 36 organisaties die het manifest hebben ondertekend. Natuur & Milieu, de Parkinson Vereniging en de FNV namen hiervoor het initiatief. Het manifest is vandaag (25 april) aangeboden aan de Tweede Kamer.

De organisaties roepen de overheid op om haar verantwoordelijkheid te nemen en te zorgen voor herstel van de natuur en een gezonde omgeving. Zij wijzen er bijvoorbeeld op dat in de helft van de Nederlandse sloten en kanalen de toegestane concentratie van bestrijdingsmiddelen wordt overschreden. Dat is schadelijk voor het waterleven. Ook vormen bestrijdingsmiddelen een bedreiging voor de gezondheid van boeren, tuinders en werknemers die ermee werken. Hierbij speelt mee dat er vaak cocktails van de middelen worden gebruikt.

Toepassing van voorzorgsbeginsel
In het manifest pleiten de organisaties voor toepassing van het voorzorgsbeginsel. Dit betekent dat de overheid een chemisch bestrijdingsmiddel verbiedt, als er twijfel of onduidelijkheid bestaat over de mogelijke schadelijke gevolgen. Een andere aanbeveling is om de toelatingsregels voor bestrijdingsmiddelen aan te scherpen, ook in Europees verband, en onderzoek te verrichten naar de effecten van de meeste voorkomende cocktails van giftige chemische stoffen. Dit draagt bij aan een gezonde en veilige leefomgeving.

De werkenden die met chemische bestrijdingsmiddelen werken, moeten goed worden beschermd. Veel werkgevers in de land- en tuinbouw doen dat volgens de FNV onvoldoende. Het is daarom belangrijk dat de Arbeidsinspectie er beter op toeziet dat risico-inventarisaties & -evaluaties in samenspraak met werknemers worden opgesteld.

Maatregelen tegen af- en uitspoeling
De organisaties maken zich ook sterk voor het beschermen van de biodiversiteit en waterkwaliteit. Hiervoor is een snelle omslag naar natuurinclusieve en biologische landbouwsystemen nodig, waarbij de boeren financiële ondersteuning krijgen.

In zulke systemen is het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen sterk gereduceerd en versterken landbouw en natuur elkaar. In verband daarmee wordt gepleit voor maatregelen die de af- en uitspoeling van bestrijdingsmiddelen naar het water voorkomen en voor het stopzetten van het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen in gebieden waar drinkwater wordt gewonnen.

Afscheid van glyfosaat
De Europese Commissie wil dat in 2030 het gebruik van bestrijdingsmiddelen met minimaal 50 procent is verminderd. De ondertekenaars van het manifest roepen de Nederlandse overheid op om dit doel te ondersteunen en te omarmen.

Zij verzoeken de overheid ook om eind 2023 samen met onder andere Duitsland te stemmen tegen een Europese verlenging van de toelating van glyfosaat. De onkruidverdelger is vooral bekend onder de merknaam Roundup. Glyfosaat is zeer schadelijk voor bijen, waterleven en bodemflora, terwijl het middel waarschijnlijk ook het risico op parkinson vergroot.