De functie van veengebieden als ‘koolstofkluis’ komt steeds meer in het gedrang door de drogere zomers als gevolg van de klimaatverandering. Bij aanhoudende droogte kan veen nog amper koolstof opslaan en na verloop van tijd wordt zelfs weer koolstof uitgestoten. Ook haalt het vergroten van de biodiversiteit weinig uit volgens onderzoek van de Radboud Universiteit.
Veengebieden zijn volgens de Nijmeegse onderzoekers een belangrijke bondgenoot in de strijd tegen klimaatverandering. In veen wordt per vierkante meter meer CO2 opgeslagen dan in elk ander ecosysteem ter wereld. Maar uit het onderzoek blijkt dat veengebieden meer last hebben van verdroging dan verwacht. Vandaag verscheen hierover een publicatie in Proceedings of the Royal Society B.
Milde en extreme droogte nagebootst in lab
In het laboratorium zijn experimenten met verdroging uitgevoerd. Grote stukken veen zijn onder gecontroleerde omstandigheden goed vochtig gemaakt gedurende een langere periode en daarna langzaam uitgedroogd.
De ene helft kreeg te maken met milde droogte waarbij de waterstand ongeveer vijf centimeter lager stond dan het veen zelf. Bij de andere helft werd extreme droogte nagebootst met twintig centimeter lager water. Hoofdauteur Bjorn Robroek van het Radboud Institute for Biological and Environmental Sciences: “Dat is vergelijkbaar met een periode van drie weken geen regen, iets wat de laatste jaren ook in Nederland steeds vaker voorkomt.”
Is er sprake van milde droogte, dan neemt veen nog redelijk wat koolstof op. Dat blijkt echter niet het geval in een langdurige droge periode, zegt Robroek: “Bij extreme droogte kan het veen nauwelijks nog koolstof opslaan. Bij een langere periode van verdroging stoot het veen de koolstof zelfs weer uit.”
Vergroten van biodiversiteit geen oplossing tegen verdroging
Ook andere ecosystemen worden kwetsbaarder door droge zomers, maar daar kan wat aan worden gedaan door te zorgen voor een grotere biodiversiteit. Een voorbeeld is het project Future Dikes waarin wordt gekeken naar het versterking van de dijken met soortenrijke grasbekleding. Een dergelijke benadering biedt bij veen geen soelaas, zegt Robroek.
“De verschillende mossoorten die we hebben getest in onze veenopstellingen doen weinig tot niets om verdroging tegen te gaan. Dat betekent niet dat biodiversiteit niet belangrijk is voor veen: het helpt bijvoorbeeld in het opslaan van koolstof. Maar in de strijd tegen verdroging is een andere aanpak nodig.”
Volgens Robroek zal het probleem vooral door de politiek moeten worden opgelost. Hij is voorstander van de overstap naar natuurlijk beheer van veengebieden. Daardoor houden zij meer water vast en wordt koolstof het effectiefst opgeslagen.
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.