Twaalf Nederlandse wetenschappers, auteurs van de recente IPCC-rapporten, hebben een open brief gestuurd naar het kabinet. Ze noemen het klimaatbeleid van de afgelopen jaren aarzelend en delen in hun brief vijf, voor Nederland relevante inzichten, uit het recent verschenen IPCC syntheserapport.
De wetenschappers schrijven dat ze zich realiseren dat het niet hun taak is om beleid te maken, maar ze kunnen wel betrokken worden bij de voorbereiding en afweging van verschillende opties en de uitvoering in de praktijk. Dat willen de auteurs nu doen omdat ze sinds het uitbrengen van de recente IPCC rapporten zien “dat de belangrijke boodschappen nog maar spaarzaam doorkomen bij publiek en overheid.”
Daarnaast wordt het klimaatbeleid in de afgelopen kabinetsperiodes, dit ondanks het grote belang en de toenemende urgentie, volgens de auteurs gekenmerkt door een aarzelende houding ten aanzien van ingrijpende maatregelen. “Effectief klimaatbeleid maken is een ingewikkelde zaak: er zijn vele inzichten, belangen en doelen die moeten worden afgewogen. Maar één ding is zeker: het uitstellen van maatregelen vermindert het aantal beschikbare opties en brengt meer schade en hogere kosten met zich mee. En daar is niemand bij gebaat.”
‘Klimaatverandering tegengaan is ieders verantwoordelijkheid,’ is het eerste inzicht dat genoemd staat in de brief. Gevolgd door de constatering dat ‘klimaatdoelen en rendabele maatregelen haalbaar zijn’. Ten derde wordt genoemd dat ‘adaptatie- en mitigatiebeleid noodzakelijk en urgent zijn en gekoppeld moeten worden (ook aan andere maatschappelijke opgaven).
Als vierde inzicht schrijven de auteurs dat ‘internationale klimaatsamenwerking een verantwoordelijkheid van Nederland is en blijk geeft van welbegrepen eigenbelang.’ Het vijfde en laatste inzicht is dat ‘coherentie tussen Europees, nationaal en regionaal beleid bijdraagt aan een lange-termijn perspectief’.
Ieders verantwoordelijkheid
De wetenschappers schrijven de beperking van de broeikasgasemissies als opgave van iedereen, in alle landen te zien. “Die opgave geldt echter sterker voor rijke landen met een grote historische bijdrage aan klimaatverandering en met veel kennis en mogelijkheden om te handelen. Nederland is bij uitstek één van die landen. Ook al is Nederland klein en onze directe uitstoot daarmee ook, een snelle eliminatie van Nederlandse emissies is cruciaal voor wereldwijd draagvlak voor dit beleid.”
Haalbaar
Het IPCC laat volgens de wetenschappers in zijn rapporten zien dat het technisch en economisch mogelijk is om in 2030 emissies te reduceren in lijn met het 1,5 graden-doel. “Ook is het haalbaar om ons aan te passen aan een klimaat met zo’n (relatief beperkte) opwarming.”
De cumulatieve kosten van mitigatie en adaptatie zijn volgens het IPCC echter veel lager dan die van de vermeden schade. “Haalbare en rendabele klimaatactie bestaat bijvoorbeeld uit een combinatie van energiebesparing (op basis van technologie en aanpassing in gedrag), elektrificatie van de energievraag, uitbreiding van hernieuwbare energie in de energievoorziening en investeringen in een stabiel energiesysteem.”
Adaptatie- en mitigatiebeleid
De auteurs herinneren het kabinet eraan dat mitigatie- en adaptatiemaatregelen op verschillende manieren met elkaar samenhangen. Ze geven het voorbeeld van adaptatiemaatregelen als airconditioning die leiden tot meer emissies. Dat vergroot de mitigatie-opgave. “Het Syntheserapport stelt dat mitigatie- en adaptatiemaatregelen elkaar kunnen versterken wanneer ze in samenhang genomen worden.”
Bovendien – zo staat in de open brief - zijn adaptatie- en mitigatietransities afhankelijk van dezelfde kennis, bestuurlijke principes en infrastructuur, en moeten beide worden geïmplementeerd in dezelfde steden, gebouwen en sectoren. “Het benutten van dergelijke synergiën – en het voorkomen van elkaar tegenwerkend klimaatmitigatie- en adaptatiebeleid – is pure noodzaak om de Parijs-doelen te halen en risico’s en kosten te beperken.”
Welbegrepen eigenbelang
De twaalf wetenschappers schrijven dat het klimaatprobleem alleen kan worden opgelost als alle landen meedoen, op basis van verantwoordelijkheid en de mogelijkheden die ze hebben én met zeggenschap over hoe klimaatactie op eigen grond wordt vormgegeven. “Het reserveren van financiering voor internationale samenwerking voor technologie en capaciteit, met oog voor de lokale noden, is daarom een kwestie van welbegrepen eigenbelang.”
Lange-termijn perspectief
Het IPCC-syntheserapport definieert effectief klimaatbeleid als beleid gebaseerd op een langetermijnvisie. “Dat speelt bijvoorbeeld in de ruimtelijke ordening. Ook langetermijninvesteringen en -plannen van bedrijven zijn sterk afhankelijk van een perspectief op lange termijn-rendement.”
De wetenschappers besluiten hun brief met een voorstel om klimaatambassadeurs aan te stellen bij alle betrokken ministeries en instellingen. “Zo’n klimaatambassadeur zou kunnen zorgdragen voor integrale afweging van de klimaatopgave binnen de doelstellingen van, bijvoorbeeld, het betreffende departement.”
