Samen met enkele waterschappen test kennisinstituut Deltares een methode uit die binnen anderhalf uur duidelijk maakt of zwemwater ziekmakende bacteriën bevat. Eerste succes: de Amsterdam City Swim kon snel worden afgelast.
De provincies zijn verantwoordelijk voor natuurlijke zwemlocaties. Zij onderzoeken regelmatig de waterkwaliteit en geven een waarschuwing af als die onvoldoende is, bijvoorbeeld omdat de ziekmakende poepbacterie E.coli is aangetroffen. De afgelopen twee jaar is het aantal waarschuwingen verdubbeld.
Toch zou er vaker en op meer plaatsen gecontroleerd moeten worden, vinden veel betrokkenen. De huidige methode is daarvoor echter te kostbaar en te tijdrovend. Om bijvoorbeeld E.coli te meten, wordt een watermonster enkele dagen op kweek gezet in een laboratorium (MPN-methode).
Deltares doet nu onderzoek met een in Amerika ontwikkeld apparaat dat het dna van de E.coli-bacterie herkent, de zogenaamde mobiele qPCR. Na een korte voorbehandeling wordt het watermonster hierin blootgesteld aan een enzym dat de dna-fragmentjes van E.coli snel verdubbelt, zodat het met een fluorescentietechniek zichtbaar wordt.
Amsterdamse grachten
Vorig jaar is er al een test in open water gedaan, dit jaar is de pilot uitgebreid naar negen verschillende wateren, vertelt Bas van der Zaan van Deltares. ''We weten dat het detecteren goed werkt, maar we hebben nog te weinig inzicht in hoe zich dit verhoudt tot de achtergrondwaarden. Het kunnen bijvoorbeeld ook dode bacterien zijn. In hoeverre is er dan sprake van onveilig zwemwater?’’
De eerste echte praktijktest kwam vrij plotseling eind vorige week, toen Deltares samen met Waternet het apparaat inzette in de Amsterdamse grachten. Hier kon volgens Van der Zaan wel met zekerheid gezegd worden dat de toegestane waarden werden overschreden, met als gevolgd dat de City Swim afgelopen weekeinde werd afgelast.
Directe aanleiding voor de test waren de hevige hoosbuien woensdagavond, die het hoofdstedelijk riool deden overstromen. In combinatie met de extreme droogte van de afgelopen periode kwam er veel vervuild water in de grachten terecht. Voor een nieuw laboratoriumonderzoek was het inmiddels te laat. Uit de testen met de mobiele qPCR op donderdag, vrijdag en zaterdag bleek dat de concentraties E.coli inderdaad hoog waren en zelfs stegen.
Hotspots herkennen
''Het mooie is dat we nu ook vrij eenvoudig een trend kunnen volgen’’, verduidelijkt Van der Zaan. ''En we kunnen ermee het veld in. Dat betekent dat we het apparaat ook kunnen gebruiken om bijvoorbeeld hotspots te herkennen, zoals een riooloverstort.’’
Behalve voor E.coli kan de mobiele qPCR ook gebruikt worden om andere bacteriën op te sporen, bijvoorbeeld de veroorzakers van de ziekte van Weil (rattenziekte) en legionella.
Het apparaat, dat circa 4000 euro kost en wordt aangestuurd met de smartphone, is volgens Deltares heel geschikt voor gemeentes, organisatoren van evenementen, beheerders van jachthavens en eigenaren van strandpaviljoens en waterspeeltuinen. Na een instructie van een halve dag kunnen zij voortaan zelf de waterkwaliteit meten. Iets minder nauwkeurig misschien dan in het laboratorium, erkent Van der Zaan, maar wel een stuk sneller.
Lees meer:
