Een ruime meerderheid van de Limburgers is volgens een enquête onvoldoende voorbereid op een noodsituatie door extreme wateroverlast, zelfs zij in het verleden hierdoor directe schade hebben geleden. Veel inwoners zijn ontevreden over de informatievoorziening vanuit de overheid.
Dat zijn twee conclusies van een inwonersonderzoek door bureau Enneüs. Meer dan 1.250 Limburgers hebben hierbij een vragenlijst ingevuld. Uit de reacties blijkt dat het waterbewustzijn niet erg groot is en er nog aanzienlijke winst te behalen valt bij de voorzorgsmaatregelen van inwoners en de communicatie door de overheid.
Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van het Programma Waterveiligheid en Ruimte Limburg (WRL). Dit programma is gestart in juli 2022, een jaar na de ernstige overstromingen die vooral in het zuiden van Limburg forse schade aanrichtten. Binnen WRL werken de Limburgse gemeenten, Waterschap Limburg, Provincie Limburg en het Rijk samen om de bewoners van Limburg beter te beschermen en voor te bereiden op extreme wateroverlast.
Waterbewustzijn niet hoog
Minder dan 30 procent van de ondervraagden acht de kans groot dat zij in hun directe leefomgeving te maken krijgen met een overstroming of een andere vorm van extreme wateroverlast. Mensen zijn het meeste bang voor de financiële gevolgen. Vooral als inwoners zelf niet eerder zo’n noodsituatie hebben meegemaakt, is het bewustzijn erg laag. De onderzoekers komen wel met de nuancering dat een deel van de respondenten woont op een plek die hoog ligt of zich niet in de buurt van water bevindt.
Volgens hen is het belangrijk dat WRL het waterbewustzijn onder Limburgers probeert te vergroten. De focus zou met name moeten liggen op locaties die in juli 2021 niet zijn getroffen maar wel het risico op extreme wateroverlast lopen.
Ruim drie vierde van de ondervraagden geeft aan onvoldoende voorbereid te zijn op een mogelijke noodsituatie door extreme wateroverlast, zelfs niet als ze eerder directe schade hebben geleden. Er zijn voorzorgsmaatregelen mogelijk als het afkoppelen van de regenwaterafvoer en het plaatsen van schotten, maar mensen weten niet goed hoe effectief zulke maatregelen zijn en hoe ze deze thuis kunnen toepassen. Daarom bevelen de onderzoekers aan om de voorbereiding op te nemen in het communicatiebeleid.
Ontevredenheid over informatievoorziening
De informatiebehoefte is zeer groot als zich een noodsituatie voordoet, maar de inwoners van Limburg hebben weinig vertrouwen in de informatievoorziening vanuit de overheid. Zo weet een derde niet waar men noodzakelijke informatie kan vinden. Ook schieten tijdigheid en volledigheid van informatie tekort. Er heerst onduidelijkheid over wat de overheid zelf wel en niet kan doen en wat van inwoners wordt verwacht.
De onderzoekers adviseren om voorafgaand en tijdens een noodsituatie informatie zo breed mogelijk via allerlei kanalen te verspreiden, onder meer via sociale media. Maar hiermee kan niet iedereen worden bereikt, zoals ouderen die niet met internet kunnen omgaan. Zij zijn meer gebaat bij een ‘analoge’ aanpak. Denk aan flyers en informatiemomenten op toegankelijke plaatsen, aldus het rapport.
Naar één site met alle informatie
Volgens Lia Roefs helpen de onderzoeksresultaten om toekomstige maatregelen goed af te stemmen op de behoeften van de inwoners. Zij is gedeputeerde van de Provincie Limburg en voorzitter van de Regionale Actietafel die WRL bestuurlijk aanstuurt. Aanpassingen in het watersysteem in de komende jaren kunnen niet garanderen dat uitzonderlijke wateroverlast helemaal niet meer voorkomt, zegt Roefs.
“Daarom is het belangrijk dat we ons allemaal bewust zijn van de gevaren en gevolgen van extreem weer en ons erop voorbereiden. We willen vanuit het programma WRL onze inwoners daar zo goed mogelijk bij helpen. Zo werken we bijvoorbeeld aan één website waar alle informatie over wateroverlast te vinden is en gaan we voorlichtingscampagnes opzetten. Ook willen we voorzien in de wens van inwoners aan advies op maat over de maatregelen die zij zelf kunnen treffen op hun eigen perceel.”
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.