Overstromingen, extreme hitte en aantasting van het koraalrif. De gevolgen van klimaatverandering blijven Bonaire, Sint Eustatius en Saba niet bespaard. In de vandaag gelanceerde digitale Klimaateffectatlas voor deze BES-eilanden worden ze overzichtelijk in kaart gebracht.
De Klimaateffectatlas BES heeft dezelfde structuur als de Klimaateffectatlas voor Europees Nederland en is dan ook gemaakt door dezelfde organisatie, de stichting CAS (Climate Adaptation Services). Opdrachtgever en financier is het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.
Het doel van de Klimaateffectatlas is overheden, bewoners en organisaties helpen om de gevolgen van klimaatverandering in hun eigen regio te begrijpen. Hij bevat allereerst klimaatstatistieken met informatie over het huidige en het mogelijk toekomstige klimaat tot 2100 op Bonaire, Sint Eustatius en Saba, verdeeld over de thema’s hitte, droogte, wind en zeespiegelstijging.
Daarnaast is er een kaartviewer die de verschillende klimaateffecten op Bonaire laat zien, zoals kustoverstromingen en routes van orkanen. En tot slot zijn er ‘klimaatverhalen’ met uitleg over de verschillende klimaatrisico’s en thema’s zoals de gezondheid van het koraalrif rondom Bonaire.
KNMI’23-scenario’s
Timo KelderDe komende jaren wordt de atlas verder aangevuld met kaarten voor de kleinere eilanden Sint Eustatius en Saba en met verhalen van eilandbewoners, vertelt Timo Kelder van CAS. "Daarvoor hebben we meer tijd nodig, maar dat is zeker wel de bedoeling."
De toekomstscenario’s zijn gebaseerd op de KNMI’23-scenario’s, die begin oktober zijn uitgebracht en voor het eerst ook zicht bieden op Caribisch Nederland. "Daar zijn we wel een beetje trots op, dat we die nog hebben kunnen verwerken", aldus Kelder.
Als meest opvallende resultaat van de Klimaateffectatlas BES noemt hij de samenwerking die tot stand is gekomen tussen de betrokken partijen. "Er is echt iets in gang gezet. Op de eilanden gebeurt al best veel om de gevolgen van klimaatverandering te beperken, maar de informatie was erg versnipperd. Men wist van elkaar vaak niet wat er werd onderzocht."
Klimaattafel
Dat komt volgens Kelder ook doordat de lijnen van en naar Nederland soms lang zijn, bijvoorbeeld met de universiteiten en de verschillende ministeries die zich bezighouden met het klimaat. "Deze Klimaateffectatlas brengt alle beschikbare kennis op een centrale plek bijeen. Niet alleen voor de overheid, maar ook voor onderwijsinstellingen, studenten en bedrijven."
Daarnaast zit het onderwerp nu 'in de pressure cooker', stelt hij. "Er is een klimaattafel opgericht met een voorzitter die benoemd is door het Openbaar Lichaam Bonaire. Deze tafel komt volgend jaar met de eerste klimaatplannen, met de informatie in de atlas als uitgangspunt."
Koraalriffen
De voornaamste risico’s voor de BES-eilanden, zo blijkt daaruit, zijn de zeespiegelstijging (met een grote overstromingskans voor de zuidkust van Bonaire), de toenemende hitte, de gezondheid van de koraalriffen.
"Het is heel belangrijk om die koraalriffen veerkrachtiger te maken", meent Kelder. "Daar is veel aan gerelateerd. Denk aan overstromingen, piekbuien die erosie veroorzaken, de waterkwaliteit, het ecosysteem, de kustverdediging, de visserij en het toerisme. Maar ook de oplopende temperaturen en de droogte zijn voor de bewoners een groot probleem. Zij leven vaak op of onder de armoedegrens en ondervinden de gevolgen hiervan direct."
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.