Een langdurige storing op rioolwaterzuivering De Bilt leidde in de zomer van 2023 tot massale vissterfte. Ook na onderzoek heeft Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (HDSR) niet precies kunnen vaststellen waarom het besturingssysteem toen uitviel. Het waterschap heeft maatregelen genomen om voortaan sneller op storingen te kunnen reageren. Naar verwachting zal de visstand zich op korte termijn herstellen.
De storing vond plaats in het laatste weekend van juli toen de besturing uitviel en de zuivering De Bilt gedurende twee etmalen er volledig uitlag. Door het falen van de ‘waakhond’, het meldingssysteem dat moest waarschuwen, kwam het hoogheemraadschap hier pas maandagochtend achter.
Op dat moment was het leed al geschied. Omdat ongezuiverd rioolwater in de Biltse Grift en vervolgens in de Weerdsingel in Utrecht terechtkwam, stierven duizenden vissen. Door de zuurstofvraag vanuit het afvalwater bleef voor hen te weinig zuurstof over.
Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden nam meteen enkele tijdelijke maatregelen en startte een onderzoek om herhaling van zo’n langdurig incident te voorkomen. De geleerde lessen van de calamiteit zijn vorige week bekendgemaakt.
Oorzaak van uitval besturingssysteem niet vastgesteld
Het technische onderzoek heeft geen echte duidelijkheid opgeleverd over het waarom van de storing. Weliswaar is achterhaald welke belangrijke oorzaken het niet zijn geweest, geeft HDSR aan. Maar: “Wat uiteindelijk wel heeft geleid tot het uitvallen van het sturingssysteem is niet vastgesteld.”
De maatregelen van het hoogheemraadschap zijn daarom niet alleen gericht op techniek, maar ook op snel herkennen van en inspelen op storingen in de toekomst. De belangrijkste zijn: verbetering en aanpassing van het meldingssysteem, vervanging van de semafoons, actualisering van protocollen en aanpassing van de trainingen voor medewerkers.
Verder is er een interne inspectie gehouden of mogelijk sprake was van verwijtbaar handelen. Dat blijkt niet het geval. Na de constatering van de storing zijn volgens HDSR de juiste acties ondernomen. “Wel is de conclusie dat het waterschap sneller kan handelen bij een calamiteit als deze. Hiervoor zijn de interne draaiboeken en procedures aangescherpt.”
Op korte termijn herstel van visstand verwacht
Het adviesbureau ATKB voerde een monitoring van de visstand uit. Dat gebeurde in de sloot waar het water de zuivering verlaat, in de Biltse Grift en in de binnenstad van Utrecht.
De Stichtse Rijnlanden meldt hierover: “In de Biltse Grift zijn minder (soorten) vissen gevangen ten opzichte van eerdere metingen. Dit is waarschijnlijk het gevolg van de calamiteit. In de binnenstad van Utrecht zijn juist meer vissen gevangen. Dit komt mogelijk doordat de vissen richting de stad zijn gezwommen tijdens de lozing van het vuile water.”
De verwachting is dat de visstand zich op korte termijn kan herstellen. Hiervoor zijn geen maatregelen nodig, omdat de vissen vrij stroomop- of stroomafwaarts kunnen migreren tussen de binnenstad van Utrecht en de Biltse Grift. HDSR gaat de visstand de komende jaren intensief monitoren.
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.