Het is wenselijk dat alle drinkwaterbedrijven voorlopig huishoudens niet meer afsluiten wegens wanbetaling. En ook dat zij al afgesloten adressen waar minderjarige kinderen wonen weer aansluiten. Hiermee reageert minister Mark Harbers op de uitspraak van het gerechtshof Den Haag dat kinderen onvoldoende worden beschermd door de huidige regelgeving. De incassotrajecten moeten daarom eerst worden aangepast.
Dat laat demissionair minister Harbers van Infrastructuur en Waterstaat weten in antwoord op schriftelijke vragen van de Tweede Kamerleden Synhaeve (D66), Koekkoek (Volt), Van Kent (SP), Ceder (ChristenUnie) en Mohandis (PvdA). Hij meldt dat de drinkwaterbedrijven Dunea en PWN, die naast de Staat gedaagd waren in de gerechtelijke procedure, huishoudens per direct niet meer afsluiten totdat de incassotrajecten zijn aangepast.
Het is wenselijk dat de overige acht drinkwaterbedrijven dit beleid volgen, aldus de minister. Hierover hebben zij een brief ontvangen.
Dunea en PWN hebben verder toegezegd dat ze elk particulier adres gaan bezoeken die wegens wanbetaling is afgesloten. Ook hierbij vindt Harbers navolging gewenst.
Belang van kind onvoldoende voorop
Harbers reageert daarmee op de uitspraak die het gerechtshof Den Haag op 19 maart deed in een zaak die was aangespannen door Defence for Children en het Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten. Volgens deze organisaties is afsluiting onrechtmatig bij gezinnen met minderjarige kinderen, omdat dit in strijd is met het Kinderrechtenverdrag van de Verenigde Naties. Het gerechtshof wees hun vorderingen deels toe.
De Staat stelt volgens het arrest het belang van het kind onvoldoende voorop in de huidige regelgeving en het beleid. Kinderen kunnen hierdoor in een situatie komen waarin zij geen toegang hebben tot voldoende water.
Medegedaagden Dunea en PWN schieten tekort in het eigen beleid en de uitvoering. De twee waterbedrijven doen niet actief navraag naar de aanwezigheid van minderjarige kinderen. Ook vertrekken zij bij afsluitingen veel te weinig water per persoon, oordeelt het gerechtshof.
Actie op twee gebieden
Het arrest vraagt om actie op twee gebieden, aldus Harbers. Ten eerste is het nodig dat de Staat, Dunea en PWN zorgen voor beëindiging van de door de rechter vastgestelde onrechtmatige situatie. Bij huishoudens met minderjarige kinderen moeten bestaande afsluitingen wegens wanbetaling worden opgeheven en nieuwe afsluitingen worden voorkomen.
Is er toch een afsluiting? Dan moeten Dunea en PWN een veel grotere dagelijkse hoeveelheid water per persoon verstrekken, conform de richtlijnen van de Wereldgezondheidsorganisatie. “Gelet op de aard en strekking van de rechterlijke bevelen hebben deze ook gevolgen voor de drinkwaterbedrijven die niet in de rechtszaak partij waren”, schrijft Harbers en vandaar zijn pleidooi.
De tweede actie is overleg met belanghebbenden, waaronder de drinkwaterbedrijven, en met stakeholders zoals de Vereniging voor Nederlandse Gemeenten en de NVVK (brancheorganisatie voor schuldhulpverlening). Het gaat over hoe de huidige regeling voor de afsluiting van kleinverbruikers het beste kan worden aangepast. “Daarvoor wordt ook ingezet op overleg met Defence for Children en het Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten.”
Bezoek aan alle afgesloten huishoudens
Het schrijven bevat een toelichting op hoe Dunea en PWN het nu aanpakken. Zij zijn van plan om alle particuliere huishoudens langs te gaan die wegens wanbetaling zijn afgesloten. Is een adres bewoond en de bewoner thuis? En reageert die positief op de vraag of er minderjarige kinderen wonen? Dan wordt het adres weer aangesloten.
Als de bewoner niet thuis is, laat het drinkwaterbedrijf een schriftelijk bericht achter. Hierin wordt verzocht om meteen contact op te nemen. Dunea en PWN maken geen heraansluiting als de bewoner afwezig is, omdat dat kan leiden tot lekkages of wateroverlast wanneer kranen openstaan.
“Het is wenselijk dat de overige drinkwaterbedrijven dit beleid volgen”, stelt Harbers. Hierover krijgen zij nog een brief.
Mogelijk drinkwaterfonds opgericht
De minister wordt gevraagd of hij een drinkwaterfonds gaat oprichten, in lijn met een motie die eerder met een brede Kamermeerderheid is aangenomen. Er loopt nu een onderzoek naar instrumenten om kinderen beter te beschermen en daarin wordt gekeken naar zo’n fonds, is zijn antwoord. “Dit onderzoek bevindt zich in de eindfase en zal voor de zomer aan de Kamer worden toegestuurd, voorzien van een kabinetsreactie.”
Een andere Kamervraag betreft het gelijktrekken van de regelingen die gelden voor het afsluitbeleid van drinkwater en het afsluitbeleid van elektriciteit en gas. De laatstgenoemde regeling is per 1 april 2023 aangepast. Er gaat tegenwoordig op twee verschillende momenten in het proces een signaal naar de gemeente in verband met schuldhulpverlening. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat zal onderzoeken of onderdelen van deze regeling kunnen worden overgenomen in de regeling voor kleinverbruikers van drinkwater.
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.