Is er een nieuwe drinkwaterwinning van 7 miljoen kubieke meter per jaar mogelijk op het Eiland van Schalkwijk, een gebied in de gemeente Houten? Daarnaar doet Vitens momenteel onderzoek. De Commissie voor de milieueffectrapportage beveelt aan om te laten zien hoe de locatie en inrichting van de winning stapsgewijs wordt bepaald. Het is belangrijk om te onderzoeken wat de effecten op het grondwater zijn, want die zijn nog moeilijk te voorspellen.
De onafhankelijke Commissie mer heeft vandaag (10 april) het advies gepubliceerd. Dat is opgesteld op verzoek van de provincie Utrecht. Die vindt het evenals Vitens belangrijk dat er nieuwe bronnen voor drinkwater beschikbaar komen, omdat de vraag in de regio snel stijgt door een groei van zowel de bevolking als de bedrijvigheid en door langere periodes van hitte en droogte vanwege de klimaatverandering.
De provincie en Vitens zien een nieuwe winning op het Eiland van Schalkwijk als een goede optie. Het streven is om jaarlijks 7 miljoen kubieke grondwater op te pompen, vergelijkbaar met wat ongeveer 70.000 huishoudens aan drinkwater gebruiken. Het grondwater is honderden jaren oud en zit onder de kleilaag in de bodem op minstens 90 meter diepte.
Als drinkwaterwinning in het poldergebied verantwoord blijkt te zijn, verwacht Vitens het eerste grondwater na 2030 te kunnen winnen. Daarvoor is een vergunning van de provincie nodig. Vitens is bezig met de procedure voor de milieueffectrapportage en de commissie mer heeft nu aangegeven welke informatie hiervoor essentieel is.
Stapsgewijs naar voorkeursalternatief
De commissie raadt het waterbedrijf aan om in een aantal stappen te komen tot een voorkeursalternatief, dus wat de beste locatie of locaties zijn voor het winnen van grondwater. In de ondergrond zijn veel breuken aanwezig, wat gebleken is bij eerder onderzoek. De effecten op het grondwater zijn daardoor nu nog moeilijk te voorspellen. Hetzelfde geldt voor de indirecte effecten daarvan, bijvoorbeeld op natuur, archeologische waarden en landbouw.
Dit vraagt om een goed inzicht in het grondwatersysteem. Vitens zal in de milieueffectrapportage duidelijk moeten aangeven welke onzekerheden er spelen en hoe daarmee wordt omgegaan. Dat kan bijvoorbeeld door extra maatregelen achter de hand te houden als volgens de monitoring effecten tegenvallen.
Ook kijken naar lange termijn
De commissie mer adviseert verder om het initiatief te bekijken in samenhang met langetermijnkeuzes voor de drinkwatervoorziening. Vitens doet er goed aan om nut, noodzaak en urgentie van het voorgenomen project te onderbouwen vanuit een breed perspectief voor de lange termijn.
Op korte termijn ligt winning van diep grondwater voor de hand, aldus de commissie. Op den duur kan winning uit andere bronnen, zoals oppervlaktewater, een goed alternatief zijn.
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.