Er is weer een nieuw initiatief met burgerwetenschap. Op 25 maart is de Schelpenteldag langs de kust van de Noordzee gehouden. De opbrengst: er zijn nagenoeg 35.000 schelpen verzameld en geïdentificeerd.
Vorig jaar was er al zo’n dag maar toen ging nog om een beperkte pilot op acht stranden. Ditmaal zijn schelpen op negentien stranden langs de gehele Noordzeekust in kaart gebracht, van Neeltje Jans in Zeeland tot en met Schiermonnikoog. “Wij richten ons echt op het bredere publiek”, zegt schelpenexpert Hannco Bakker van Naturalis Biodiversity Center. “We willen het evenement jaarlijks gaan herhalen.”
Simpele telmethode
Zo’n 350 gezinnen wat neerkomt op ruim duizend mensen, deden afgelopen zaterdag mee aan de nationale Schelpenteldag. Zij werden begeleid door bijna honderd vrijwilligers die hielpen bij het herkennen van soorten. Elke deelnemer ging op de vloedlijn staan en verzamelde in een uitdijende spiraal schelpen, om die vervolgens namen te geven. Dat leverde bij elkaar bijna 35.000 schelpen van zo’n 54 soorten schelpdieren op. “De telmethode is zo simpel dat zelfs een kind van zes het kan doen.”
Een ideale dag was het volgens Bakker niet. “Door een flinke westerwind was de stroming ongunstig, waardoor er duidelijk veel minder schelpen aanspoelden. Ook bleven mensen door de weersomstandigheden weg. Daarom is het best een aardig aantal.”
Speciaal gelet op doubletten
De aangetroffen schelpen geven inzicht in hoe het leven in de Noordzee eruitziet, vertelt Bakker. “De meeste soorten hebben een zeer specifiek habitat waar ze willen leven. Sommige zitten echt op een rotskust en hebben hard substraat nodig om zich op te vestigen. Andere soorten gedijen heel goed bij zandstranden. Die verschillen zien we keurig terug. Door de schelpen jaarlijks te tellen, kunnen we trends volgen.”
Er is speciaal gelet op doubletten waarbij van tweekleppige soorten beide schelphelften nog op de natuurlijke wijze aan elkaar zitten. “Dat geeft aan dat zij nog vers zijn. Bij de gevonden soorten van tweekleppigen staat de Amerikaanse zwaardschede met stip op nummer één. Dat is een bekende exoot. Ook mosselen zijn vaak vers aanwezig. De platte slijkgaper staat op de vierde plaats van de verse soorten. Deze soort wordt niet zo veel gevonden, maar is nu op sommige stranden algemeen aangetroffen.”
Ook in twee andere landen
De Schelpenteldag is een initiatief van zes partijen: het Leidse onderzoeksinstituut en natuurhistorisch museum Naturalis, de Nederlandse Malacologische Vereniging, Stichting ANEMOON, Het Groene Strand, Stichting De Noordzee en de Strandwerkgemeenschap.
Niet alleen in eigen land vond het evenement plaats, ook op stranden in België en Frankrijk zijn op 25 maart schelpen geteld. Daardoor is een goede vergelijking mogelijk. Over de resultaten uit de drie landen wordt een wetenschappelijke publicatie gemaakt.
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.