Voor de tweehonderdste keer strooien actievoerders vanochtend met PFAS vervuilde grond uit voor de poort van chemiebedrijf Chemours in Dordrecht. Stichting Stop PFAS Stop Chemours grijpt ‘het jubileum’ aan om aandacht te vragen voor het protest. Intensivist Diederik Gommers, advocate Bénédicte Ficq en enkele leden van de Tweede Kamer zijn daarom volgens de organisatoren aanwezig.
Omwonenden van de fabriek voeren al jaren actie en sinds een half jaar gebeurt dat onder de vlag van Stichting Stop PFAS Stop Chemours. De actievoerders zeggen dat ze met hun wekelijkse actie doorgaan tot Chemours geen stoffen meer uitstoot die schadelijk zijn voor de gezondheid en het milieu. Dat gebeurt onder het motto ‘Nul uit de Pijp’.
Chemours heeft en geeft tot op de dag van vandaag problemen door de uitstoot van gevaarlijke stoffen. Vorig jaar mei trof de milieudienst Rijnmond de PFAS-verbinding Trifluoracetaat (TFA) aan in het afvalwater dat Chemours loost op het riool. Trifluoracetaat behoort volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) tot de groep van 'potentieel zeer zorgwekkende stoffen'.
Chemours had geen vergunning om TFA te lozen en de provincie Zuid-Holland legde daarom een last onder dwangsom op. Chemours maakte bezwaar, maar de rechter bepaalde dat de TFA-lozing moest stoppen. Het chemieconcern legde daarop eind vorig jaar een productielijn stil, zo liet het vorige maand weten.
Daarmee koos het chemiebedrijf eieren voor zijn geld, want het kon per 1 januari een boete van 125.000 euro verwachten voor elke keer dat inspecteurs TFA in het afvalwater aantroffen. De stillegging is waarschijnlijk tijdelijk, want vanaf maart zou het concern met een nieuwe zuiveringsinstallatie de stof uit het proceswater kunnen halen.
Hollandse Delta
Het door Chemours geloosde afvalwater komt in de rioolwaterzuivering Dordrecht van Waterschap Hollandse Delta terecht. Op de rwzi kan TFA niet uit het water worden gehaald omdat de zuiveringsinstallatie daar niet op is ingericht, stelde Hollandse Delta november vorig jaar. Dat betekent dat Hollandse Delta werd gebruikt om effluent met een schadelijk stof als TFA te lozen op de Beneden Merwede en dat vond het waterschap onaanvaardbaar. Het deed daarom aangifte tegen Chemours en verzocht justitie om tot vervolging over te gaan van het chemiebedrijf wegens lozing van TFA.
Ook Stichting Stop PFAS Stop Chemours deed in dezelfde maand aangifte van 'opzettelijke, ziekmakende, criminele milieuvervuiling, waardoor de openbare gezondheid in gevaar komt' (Artikel 173A Wetboek van Strafrecht). Een en ander resulteerde erin dat het Openbaar Ministerie overging tot een strafrechtelijk onderzoek naar de bestuurders van Chemours en voorganger Dupont. De uitkomst wordt op zijn vroegst eind van dit jaar verwacht.
Motie
In de Tweede Kamer vroegen de fracties D66, PvdA-GroenLinks, Partij voor de Dieren, ChristenUnie en SP vorige week middels een motie het kabinet om het mogelijk te maken dat omwonenden van Chemours en de Westerschelde (dat vervuild is met PFAS van chemiebedrijf 3M in Zwijndrecht) hun bloed kunnen laten testen op PFAS. “Het is tijd voor gerechtigheid en duidelijkheid voor de omwonenden van Chemours en de Westerschelde", zei het D66-Kamerlid Mpanzu Bamenga tijdens een debat over de begroting van Infrastructuur en Waterstaat.
Chemiebedrijf Chemours gebruikt PFAS (Poly- en perfluoralkylstoffen) voor het ontwikkelen van producten en stoot PFAS uit naar de lucht en via het riool. De stoffen breken niet of nauwelijks af in het milieu en verspreiden zich snel. Ze zijn door hun toxiciteit schadelijk voor de gezondheid en hopen zich op in het menselijk lichaam, dieren en planten. Als mensen over een lange periode kleine hoeveelheden PFAS binnen krijgen, kan volgens het RIVM niet worden uitgesloten dat dit een negatief effect heeft op het immuunsysteem.
Wel drinkwater, geen groente
Het RIVM stelde in 2021 vast dat we in Nederland via voedsel en drinkwater te veel van deze stoffen binnenkrijgen. De hoeveelheid PFAS die mensen opnemen via kraanwater is in het algemeen beperkt en daarom vindt het instituut het verantwoord om kraanwater te blijven drinken, maar het adviseerde wel om geen groenten meer te eten uit moestuinen binnen een straal van 1 kilometer van de fabriek Dupont/Chemours in Dordrecht en uit volkstuinencomplex Sluisdijk in Helmond.
In reactie op de voortschrijdende inzichten over de schadelijkheid van PFAS heeft de provincie in de milieuvergunning van Chemours steeds strengere eisen opgenomen, met als doel de uitstoot van PFAS zo dicht mogelijk naar nul te krijgen. Dat gaat omwonenden niet ver genoeg, ze willen naar nul.
Het zijn de ’alarmerende berichten’ over vervuilde groenten en eieren die de actievoerders van Stichting Stop PFAS Stop Chemours motiveren om door te gaan met hun protest. “Onze leefomgeving is inmiddels dusdanig vervuild, dat eten uit eigen moestuin of vis uit de rivier dringend door het RIVM wordt afgeraden, evenals het consumeren van eitjes van eigen hobbykippen en zwemmen in de Merwede of openbare zwemplassen.”
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.