Een hoge concentratie van medicijnresten bedreigt een groot deel van de ecosystemen in rivieren en meren in de wereld. Dit blijkt uit een model dat IHE Delft en een Catalaans onderzoeksinstituut hebben ontwikkeld. Volgens de onderzoekers is een aanzienlijke vermindering van het geneesmiddelengebruik nodig.
Het nieuwe computermodel kan de huidige en toekomstige aanwezigheid van medicijnenresten in zoetwater ecosystemen voorspellen. Hierbij zijn scenario’s van bevolkingsgroei en klimaatverandering meegenomen. Om het model te testen hebben de onderzoekers van het UNESCO-IHE Institute for Water Education in Delft en het Catalan Institute for Water Research gekeken naar diclofenac.
Voor veertienhonderd locaties in de wereld zijn gegevens over de verontreiniging door dit medicijn verzameld. De resultaten werden gisteren gepresenteerd door onderzoekersleider Francesco Bregoli van IHE Delft tijdens de European Geosciences Union General Assembly in Wenen.
Diclofenac wordt veel gebruikt als pijnstiller en ontstekingsremmer, zowel voor mensen als voor vee. Slechts een klein deel van wat hiervan via de urine in afvalwater terechtkomt, wordt gezuiverd. Diclofenac staat bekend als schadelijk voor het milieu en veel dieren. Zo heeft de uitgebreide toepassing bij vee in India en Pakistan geleid tot de massale sterfte van gieren.
De Europese Unie gaat uit van een maximum van honderd nanogram per liter. Volgens het onderzoek wordt in 0,8 procent van alle zoetwatersystemen in de wereld een hogere concentratie van diclofenac aangetroffen. Dit komt neer op meer dan tienduizend kilometer van de rivieren. Zonder maatregelen is het percentage in 2050 gestegen naar 1,3 procent, een toename met 65 procent. Dat vormt een grote bedreiging voor vissen en andere dieren.
Bregoli noemt de situatie bij dicoflenac vergelijkbaar met die bij andere medicijnen en persoonlijke verzorgingsproducten. “Een groot deel van de zoetwater ecosystemen wordt potentieel bedreigd door de hoge concentratie van medicijnen.” Hij wijst erop dat de hoogste concentraties zijn te vinden in zoetwater in de buurt van zeer grote steden en dichtbevolkte gebieden. Deze bevinden zich vooral – maar niet alleen – in ontwikkelingslanden.
Volgens Bregoli wijzen toekomscenario’s erop dat technologische verbetering alleen niet voldoende is om het probleem op te lossen. “Er is een aanzienlijke reductie van het medicijnengebruik nodig. Daarvoor moeten strategieën om de consumptie te verminderen worden toegepast.”
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.