De Adviescommissie Water is in een advies aan minister Cora van Nieuwenhuizen uiterst kritisch over de manier waarop het grondwater wordt beheerd. Ze heeft grote zorgen over de kwaliteit en kwantiteit van het grondwater. “Aanpak van de achteruitgang van de grondwaterkwaliteit is urgent.”
Door de toenemende drukte in de ondergrond en klimaatverandering wordt het steeds complexer om de kwaliteit van het grondwater te waarborgen en schade door te lage of te hoge grondwaterstanden binnen de perken te houden, stelt de adviescommissie die op 1 januari 2018 wordt opgeheven.
In haar laatste advies drukt ze de minister van Infrastructuur en Waterstaat op het hart hoge prioriteit te geven aan een goede bescherming van het grondwater. “Zeker omdat de drinkwatervoorziening hiervan afhankelijk is. Ook het tegengaan van bodemdaling, waarbij kwantitatief grondwaterbeheer een belangrijke rol speelt, is een urgent maatschappelijk vraagstuk.”
Technisch vraagstuk
De commissie stelt vast dat grondwaterbeheer nog te veel wordt gezien als ‘technisch en sectoraal vraagstuk’ en is kritisch over de afstemming van beleid tussen overheden die zich bezighouden met grondwaterbeheer. Er vindt te weinig ‘gezamenlijke visievorming’ plaats, stelt ze.
De commissie beveelt gemeenten en provincies aan gebiedsgerichte en integrale visies voor grondwater onderdeel te maken van de omgevingsvisies. Ook moeten de gevolgen van grondwater ("grondwateroverlast- en onderlast') onderdeel worden van de stresstesten die gemeenten, provincies en waterschappen uiterlijk in 2019 moeten uitvoeren in het kader van de klimaatadaptatie.
De commissie wil verder waterschappen een meer centrale rol geven in de uitvoering van het grondwaterbeheer om zo tot een beter beheer te komen. “Ook is meer financiële armslag nodig om de aanpak van urgente grondwateropgaven te bekostigen.”
Onomkeerbaar
Op veel plaatsen, ook in grondwaterbeschermingsgebieden, worden in het ondiepe grondwater te hoge concentraties vervuilende stoffen in het grondwater aangetroffen zoals nitraat, gewasbeschermingsmiddelen en medicijnresten. Die vervuiling is onomkeerbaar, stelt de commissie. “Het is een kwestie van tijd voordat deze vervuiling ook in de diepere grondwaterlagen terechtkomt. Het diepere grondwater raakt op steeds meer plaatsen dan ook al vervuild. Dit heeft grote gevolgen voor onder andere de drinkwatervoorziening, die voor een groot deel van haar productie direct afhankelijk is van schoon grondwater uit de diepe ondergrond.”
Ook het verlagen van het grondwaterpeil leidt tot problemen. Met name de bodemdaling in laag Nederland leidt tot grote schade, stelt de commissie. "Bovendien leidt de oxidatie van het drooggelegde laagveen tot een aanzienlijke emissie van broeikasgassen."
De commissie bepleit dat in veenweidegebieden het uitgangspunt van ‘peil volgt functie’ wordt losgelaten. “Om daarmee de vicieuze cirkel van bodemdaling als gevolg van het kunstmatig laag houden van het waterpeil te doorbreken.”
Lees hier het hele grondwateradvies van de Adviescommissie Water.
Lees ook: Breed akkoord om nitraatuitspoeling in waterwingebieden terug te dringen
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.