De waterschappen moeten in elk geval voor waterveiligheidsprojecten hun bouwvrijstelling stikstof behouden. Dat bepleit de Unie van Waterschappen in een reactie op de uitspraak van de Raad van State. Die oordeelde gisteren dat de bouwvrijstelling niet voldoet aan het Europese natuurbeschermingsrecht.
De Raad van State ziet te weinig voortgang in de maatregelen die moeten bijdragen aan het verminderen van de stikstofuitstoot, zo blijkt uit de uitspraak. Ook bij projecten die alleen tijdelijk stikstof uitstoten, moet het effect op de natuur daarom eerst worden onderzocht.
De Unie van Waterschappen is teleurgesteld over de uitspraak, omdat dit voor de waterschappen leidt tot vertraging van projecten en extra kosten. "Wij werken aan projecten die hard nodig zijn om Nederland leefbaar te houden", zegt woordvoerder Jane Alblas. "We hebben daarin ook een wettelijke taak, denk aan het Hoogwaterbeschermingsprogramma en de Kaderrichtlijn Water. Die kunnen we dan niet meer tijdig uitvoeren."
Door de bouwvrijstelling, die sinds 1 juli 2021 deel uitmaakt van de Wet natuurbescherming, hoefde bij de vergunningverlening voor een project geen rekening te worden gehouden met de stikstofuitstoot van de bouwactiviteiten. Dat maakte het eenvoudiger om vergunningen te verlenen voor bouw- en infrastructurele projecten.
Dijkversterking
De waterschappen hadden voor hun projecten vrijstelling gekregen omdat er sprake is van een tijdelijke stikstofuitstoot. Een dijkversterking bijvoorbeeld brengt eenmalig uitstoot met zich mee. Voor zulke projecten zou de vrijstelling dan ook moeten blijven bestaan, meent de Unie.
Aan de ene kant zijn de waterschappen blij dat de Raad van State nog eens heeft benadrukt dat de stikstofuitstoot omlaag moet, zegt woordvoerder Alblas. Daarom konden ze zich in grote lijnen ook goed vinden in het vorige maand uitgebrachte stikstofadvies van Johan Remkes.
Maar aan de andere kant vrezen ze de belemmeringen die door de uitspraak worden opgeworpen voor de volgens hen noodzakelijke waterbeheerprojecten. Alblas: "Het probleem is dat er te veel vrijstellingen zijn verleend. Daardoor keert de wal het schip."
Emissieloos
Zelf werken de waterschappen er hard aan om de uitstoot terug te dringen, stellen ze in een verklaring. Voor de versterking van dijken, de aanleg van waterbergingsgebieden en bijvoorbeeld renovaties van rioolwaterzuiveringsinstallaties streven ze ernaar om zo min mogelijk energie te verbruiken, transport te beperken en emissieloos materieel in te zetten.
"Maar we zijn ook afhankelijk van de markt", aldus de woordvoerder. "En van aannemers vraagt dat grote investeringen, dat is gewoon nog niet altijd haalbaar. Daarom blijft vrijstelling nodig."
De Unie werkt nog aan een brief aan de leden over de impact van de uitspraak. Volgens Alblas zijn reeds verleende vergunningen niet in het geding. Eind deze maand wil het kabinet de Kamer informeren over mogelijke oplossingsrichtingen.
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.