De plastic soep in zee begint al in de rivieren. Vooral plastic flesjes, doppen en wikkels, blikjes en snackverpakkingen vervuilen de Maas en de Waal. Dat blijkt uit de eerste onderzoeksresultaten van het project Schone Rivieren.
Afgelopen zomer gingen de eerste dertig vrijwilligers op pad om de hoeveelheid, samenstelling en herkomst van afval in de Maas en de Waal te onderzoeken. Doel van het project is om in kaart te brengen welk afval via de rivieren in zee belandt.
Uit eerder onderzoek naar strandafval aan de Nederlandse kust blijkt dat plastic flesjes en doppen in de top vijftien van het meest gevonden plastic strandafval staan.
‘’Maar het was nog onderbelicht hoeveel daarvan uit de rivieren komt’’, zegt projectleider Koen van Loon van IVN Natuureducatie. ‘’En nu blijkt wel: de rivieren zijn echt niet schoon.’’
Duitse labels
Op iedere 100 meter rivieroever vonden de vrijwilligers gemiddeld 224 stuks afval, waarvan 60 procent uit plastic bestond. Veel afval was zodanig verweerd dat het lastig was de bron te herleiden.
Gemiddeld ging het daarnaast om 40 plastic drankverpakkingen (flessen, wikkels en doppen) en 25 chips-, snoep- en snackverpakkingen.
‘’Het merendeel is afkomstig van consumenten en recreanten’’, weet Van Loon. ‘’Maar het is nog onduidelijk hoe het op deze plek terechtgekomen is. Het kan ook gedumpt zijn, of van een schip overboord gegooid. Opvallend is dat er aardig wat Duitse labels tussen zaten.’’
Viaduct
Ook verder wil hij nog geen conclusies trekken. Een van de onderzochte locaties langs de Waal piekt er bovenuit met de hoeveelheid afval, maar mogelijk komt dat doordat er vlakbij een viaduct is. ‘’Dan gaat het om afval dat uit auto’s is gegooid en hier naartoe gewaaid, of misschien heeft het wel te maken met de stroming, of is er een groot feest geweest.’’
De initiatiefnemers van het project, naast IVN ook Plastic Soup Foundation en Stichting De Noordzee, willen dit jaar vijfhonderd vrijwilligers opleiden om grondiger onderzoek te kunnen doen. Dat gebeurt volgens Europese richtlijnen die al vijftien jaar worden toegepast bij afvalonderzoek op stranden. De vrijwilligers krijgen ieder een stukje rivieroever toegewezen waar zij twee keer per jaar het afval verzamelen en turven.
De eerste ronde leverde ook bijzondere vondsten op, zoals een kunstgebit, deels verbrande studieboeken en een stapel laminaat. Dat laatste wijst volgens Van Loon op moedwillige dumping.
Statiegeld
Eerder al trok hij met vrijwilligers langs de Waal om afval te ruimen. ‘’De afgelopen jaren hebben we 60.000 kilo afval verzameld. Dat is superbelangrijk, maar het blijft toch dweilen met de kraan open. Nu willen we het probleem bij de bron aanpakken.’’
Voor Jeroen Dagevos van de Plastic Soup Foundation zijn de eerste resultaten reden om te pleiten voor het invoeren van statiegeld op plastic flesjes en blikjes. Hij verwijst naar een onlangs verschenen rapport van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, waaruit blijkt dat de invoering van statiegeld ervoor zorgt dat er tot 6 miljoen minder flesjes per jaar in het milieu terechtkomen. ‘’Op die manier kunnen we de toestroom van plastic afval naar de zee stoppen”, meent Dagevos.
Lees hier de eerste onderzoeksresultaten van het project Schone Rivieren
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.