Oproep aan minister: waarborg schoon en voldoende water in nieuw regeringsprogramma

Maak schoon, voldoende en betaalbaar water tot topprioriteit in het regeringsprogramma dat deze zomer wordt uitgewerkt. Dat vragen elf organisaties waaronder Bouwend Nederland, Natuurmonumenten en Vewin in een manifest. Hun oproep is gericht aan minister Barry Madlener van Infrastructuur en Waterstaat.

Volgens de opstellers van het vandaag gepubliceerde watermanifest bestaat er een dringende noodzaak om de waterkwaliteit en -beschikbaarheid in Nederland te verbeteren. Zij wijzen daarbij op het groeiende watergebruik, de toenemende vervuiling en de klimaatverandering.

De organisaties roepen de nieuwe minister op een stevige koers uit te zetten en de nodige beslissingen te nemen om de uitdagingen het hoofd te bieden. Zij geven in tien concrete acties aan hoe kabinet, bedrijven en maatschappelijke organisaties kunnen bijdragen aan de gezamenlijke wateropgave (zie kader).

Bedreiging voor natuur, landbouw, drinkwater en welvaart
De slechte staat van de Nederlandse wateren wordt niet alleen een bedreiging voor natuur, landbouw en drinkwaterbronnen genoemd maar ook voor de bredere welvaart. Het gevaar van juridische en economische problemen, zoals vergunningenstops en beperkingen voor de bouw van nieuwe woningen en infrastructuur, is bepaald niet denkbeeldig.

Met het huidige beleid blijven schoon en voldoende water buiten bereik, aldus het manifest. Er wordt gewezen op een vorige maand verschenen advies van de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur.

Hierin geeft de raad aan dat zonder aangescherpte maatregelen de doelen van de Kaderrichtlijn Water (KRW) voor 2027 niet haalbaar zijn en zelfs daarna niet. Ook volgens een recente signaalrapportage van de Inspectie Leefomgeving en Transport is een betere bescherming van de waterkwaliteit nodig.

Manifest ondertekend door elf organisaties
Het watermanifest is ondertekend door elf organisaties van diverse pluimage die zich hebben verenigd in de Maatschappelijke Watercoalitie: AARDige Buren, Aedes, ANWB, Biohuis, Bouwend Nederland, Caring Farmers, Natuurmonumenten, Natuur & Milieu, NEPROM, Vereniging Eigen Huis en Vewin. Hun achterban bestaat uit ruim 6,5 miljoen Nederlanders en 5.000 bedrijven en woningcorporaties.

De organisaties geven aan dat ze bereid zijn om hun bijdrage te leveren. Bijvoorbeeld door water te bergen in en rondom natuur- en grondwaterbeschermingsgebieden, door te investeren in retourbemaling in de bouw en door klimaatbestendig te bouwen. Hierbij rekenen de organisaties op richtlijnen en ondersteuning van de overheid. Een heldere koers vanuit de overheid met een stevige kapitein aan het roer is een voorwaarde, staat in het manifest.

De Unie van Waterschappen die zelf geen deel van de watercoalitie uitmaakt, laat in een bericht weten de oproep te ondersteunen. De waterschappen vragen het kabinet om ruimte, regels en regie. Ook zijn de andere overheden nodig om water beter vast te houden en de waterkwaliteit in sloten en plassen te beschermen, aldus de Unie. Waterschappen willen dat het kabinet het beleid van ‘water en bodem sturend’ voor zowel het stedelijk als het landelijk gebied voortzet.

Bronaanpak voor drinkwater noodzakelijk
Volgens voorzitter Pieter Litjens van Vewin, de branchevereniging van waterbedrijven, staat de kwaliteit van de drinkwaterbronnen in toenemende mate onder druk. “Drinkwaterbedrijven moeten steeds meer zuiveren, de zuivering wordt zo steeds moeilijker, duurder én minder duurzaam. Dat kan niet de bedoeling zijn. Bronaanpak is noodzakelijk, wat er niet in komt, hoeven wij er ook niet uit te zuiveren.”

Directeur Marjolein Demmers van Natuur & Milieu vindt het alarmerend dat uit burgeronderzoek blijkt dat slechts een op de vijf kleine wateren in orde is. “Het is tijd voor actie om te zorgen dat onze vennen, sloten en plassen weer een gezonde plek met schoon water, planten en dieren worden. En dat is echt mogelijk met concrete stappen, als deze minister lef toont en schoon water topprioriteit maakt.”

TIEN CONCRETE ACTIES VOORGESTELD

1. Alle sectoren moeten bijdragen aan het verbeteren van de waterkwaliteit.
2. Voldoende kaders en middelen zijn essentieel voor succes.
3. Een heldere koers en sterke leiding zijn noodzakelijk.
4. Lozingsvergunningen moeten up-to-date en KRW-proof zijn.
5. Landbouw moet toekomstbestendig en waterbewust worden, zoals biologisch.
6. Meer grip op grondwateronttrekkingen is noodzakelijk.
7. Er is een duidelijke aanpak voor bouwprojecten nodig om te voorkomen dat deze stilvallen door slechte waterkwaliteit.
8. Rioolwaterzuiveringen moeten nieuwe vervuilende stoffen effectief kunnen filteren.
9. Funderingsschade door fluctuerende grondwaterstanden moet worden voorkomen.
10. Voldoende zwemlocaties voor recreanten moeten gegarandeerd worden.