Na Wetterskip Fryslân zijn ook Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier en de waterschappen Noorderzijlvest en Hunze en Aa’s door Mobilisation for the Environment (MOB) gevraagd om zich aan de doelstellingen van de Kaderrichtlijn Water (KRW) te houden. In de werkgebieden van de waterschappen is het oppervlaktewater vervuild met tal van schadelijke stoffen, stelt de milieuactiegroep. Daardoor zijn de waterschappen mede debet aan de slechte staat van de waterkwaliteit en natuur van de Waddenzee.
De milieuactiegroep startte in augustus een juridische procedure. Toen kregen de provincie Friesland en Wetterskip Fryslân als eerste de MOB-brief in de bus met het verzoek om de richtlijnen van de KRW na te leven.
Sindsdien is het Friese waterschap druk met het verzoek van de milieuactiegroep om lozingsvergunningen, inspectie- en monitoringsrapporten en interne stukken over lozingsvergunningen, waterkwaliteitsmetingen en naleven van de KRW beschikbaar te stellen. De drie andere waterschappen hebben nu hetzelfde verzoek gekregen op grond van de Wet open overheid (Woo).
De brief van MOB is niet vrijblijvend - als de overheden niet adequaat reageren op het verzoek tot handhaving stapt de organisatie naar de rechter, zei MOB-voorzitter Johan Vollenbroek in augustus tegen persbureau ANP. De milieuactiegroep stelt vast dat er op alle bestuurlijke niveaus sprake is van bestuurlijk falen als het gaat om de waterkwaliteit.
Waddenzee
De vier aangeschreven waterschappen worden evenals de noordelijke provincies Noord-Holland, Friesland en Groningen door MOB medeverantwoordelijk gehouden voor de achtergang van de natuur in de Waddenzee. “In het Waddengebied voldoet het oppervlaktewater onder meer niet aan de normen vanwege de aanwezigheid van 31 verontreinigende stoffen, waaronder kwik”, staat in de door Vollenbroek ondertekende MOB-brief. “Provincie en waterschappen zijn hier mede debet aan omdat er oppervlaktewater (spui) vanuit de provincie op de Waddenzee wordt geloosd.”
Ook Rijkswaterstaat is door MOB aangeschreven. De actieorganisatie wil dat het agentschap van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat alle 58 vergunningen voor afvalwaterlozingen in de Waddenzee opnieuw beoordeelt, aanscherpt en mogelijk zelfs intrekt.
Naast kwik komen volgens MOB andere vervuilende stoffen voor in de Waddenzee, zoals arseen, seleen, bestrijdingsmiddelen uit voornamelijk de landbouw, nutriënten deels uit de landbouw, Polycyclische Aromatische Koolwaterstoffen (PAKs) uit voornamelijk de scheepvaart en tributyltin (afkomstig van scheepvaart/antifouling).
In kaart gebracht
Veel van deze stoffen komen ook voor in het oppervlaktewater van de noordelijke provincies, aldus de MOB-brieven. De milieuactiegroep heeft per waterschap in kaart gebracht welke schadelijke stoffen er in het oppervlaktewater zijn getraceerd.
In Noord-Holland, het werkgebied van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, gaat het met name om de benzo(b)fluorantheen, benzo(ghi)peryleen en fluorantheen. Deze PAK's zijn schadelijk en kankerverwekkend, memoreert MOB. “Daarnaast is ook de verontreiniging van arseen en nutriënten opvallend hoog. Arseen kan worden toegepast in pesticiden, herbiciden en insecticiden.”
Noorderzijlvest en Hunze en Aa's
In het werkgebied van Noorderzijlvest is, aldus MOB, het oppervlaktewater vervuild met hoge concentraties arseen, kobalt, seleen en uranium. In de brief aan Hunze en A’s schrijft MOB: “Met name het aandeel esfenvaleraat, en in mindere mate dimethenamid, P, imidacloprid, linurion vallen op in de waterlichamen van uw waterschap.”
In augustus kreeg Wetterskip Fryslân te horen dat de wateren in Friesland naast arseen, cobalt, PAK's en nutriënten vooral vervuild zijn met bestrijdingsmiddelen uit de landbouw. “Met name imidacloprid en methylazinfos springen eruit. (…) Imidacloprid is (was) een veelgebruikt insecticide. Het is een neonicotinoïde en een systemisch insecticide, dat zowel werkt via contact als via inname en is ook heel schadelijk voor bijen.”
KRW-verplichtingen
Net zoals in Friesland worden de waterschappen in Groningen en Noord-Holland verzocht om de inspanningsverplichtingen uit de KRW (verslechteringsverbod en verbeteringseis) na te komen en de waterkwaliteit te verbeteren, zodat de waterkwaliteitsnormen die volgens de KRW in 2027 moeten zijn gerealiseerd, ook worden gehaald.
Ook vraagt MOB om verleende (lozings)vergunningen te actualiseren en niet vergunde lozingen ‘per directe ingang’ stil te leggen en wil ze inzage in alle relevante documenten.
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.