De Wambergse Beek bij het Brabantse dorp Berlicum was zo droog geworden dat waterschap Aa en Maas een uitzonderlijke maatregel heeft genomen. Sinds gisteren wordt de beek, en de omliggende beken en sloten, gevuld met gezuiverd afvalwater (effluent) uit de rioolwaterzuiveringsinstallatie Heeswijk-Dinther.
Tonny Steenbakkers"Als wij geen water aanvoeren, zouden we er vanmiddag doorheen kunnen lopen", zegt adviseur watersysteem Tonny Steenbakkers van Aa en Maas. "Met droge voeten. Of er moet vandaag nog heel veel regen gaan vallen."
Een deel van het effluent wordt nu via de Hazelbergse Loop en de Leijgraaf naar de Wambergse Beek getransporteerd, zodat deze beek en de andere sloten en beken ten noordoosten van Berlicum langer voldoende water hebben. Dat is belangrijk voor de grondwaterstanden en de vissen en planten, aldus het waterschap. De Wambergse Beek valt onder de criteria van de Kaderrichtlijn Water (KRW).
Voor Aa en Maas gaat het om een uitzonderlijke maatregel, al is het niet de eerste keer dat die genomen wordt. “De afgelopen jaren hebben we het ook gedaan, maar dat was later in het seizoen.”
Vergunning
De tijdelijke droogtemaatregel is gebonden aan strikte voorwaarden, vertelt Steenbakkers. "Wij moeten onszelf een vergunning verlenen. De stuwen mogen pas open als er minder dan X liter door de Leijgraaf stroomt. En we moeten de omgeving inlichten, want op kleine waterlopen als deze heeft dit veel impact."
Normaal gesproken komt het effluent in de Aa terecht, de grootste waterloop in het werkgebied van Aa en Maas. Daar vermengt het zich met voldoende oppervlaktewater. Maar in de Wambergse Beek en de omliggende wateren is het effect op de waterkwaliteit veel groter, zeker nu die bijna droog staan.
"Dit betekent dat het water niet meer gebruikt kan worden als drinkwater voor vee, of om in te recreëren (bijvoorbeeld kanoën)", waarschuwt het waterschap op de website. In de praktijk zijn het volgens Steenbakkers vooral enkele fruittelers die hier oppervlaktewater onttrekken om hun gewassen te beregenen. Zij, en andere belanghebbenden, zijn vorige week per brief op de hoogte gebracht.
Hoe lang de maatregel gaat duren, kan Steenbakkers niet voorspellen. “Zodra de Wambergse Beek weer zonder extra toevoer van water kan, stoppen we. Het is niet de beste oplossing, maar droogvallen is nog erger.”
Open brief
Om de verdroging in Brabant tegen te gaan, roept Aa en Maas samen met de andere Brabantse ‘grondwaterpartners’ alle Brabanders vandaag in een open brief op meer regenwater vast te houden en minder grondwater te gebruiken. "Voor ons allemaal geldt: elke druppel telt", schrijven ze.
De brief, die gepubliceerd is op de websites van de partners en naar de regionale media is gestuurd, moet de bewustwording aanwakkeren, zegt woordvoerder Joletta Noomen van Aa en Maas. "Bewust met water omgaan is niet alleen iets voor de overheid, het is ieders verantwoordelijkheid."
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.