Wetenschappers brengen in kaart waar oceanen koolstof uitstoten en waar ze koolstof opslaan

Op sommige plekken slaan oceanen in de kustgebieden koolstof op, op andere plekken langs de kust stoten ze koolstof uit. Waar de oceanen bron van koolstof zijn en waar ze opslaggebied zijn, is nu voor het eerst in kaart gebracht door een internationale groep wetenschappers.

Planten en bomen slaan koolstof uit de lucht op. Als ze vergaan, gaat de koolstof terug de lucht in. Maar resten van planten en bomen komen ook in het water terecht om vervolgens te worden afgevoerd naar zee. Wordt het plantmateriaal in zee onder sediment bedolven, dan komt de koolstof niet vrij en is de oceaan een koolstofopslag geworden. Wereldwijd wordt er jaarlijks 300 miljoen ton koolstof op deze manier onder sediment begraven.

Jack Middelburg“Of de oceaan op een bepaalde plek bron van koolstof is of juist opslagruimte vormt, kan belangrijk zijn voor beleidsbepalers”, zegt de Utrechtse hoogleraar Jack Middelburg.

Middelburg is co-auteur van het artikel dat onlangs over dit onderzoek verscheen in het tijdschrift Nature Geosciences. “Het bepaalt namelijk waar het wat betreft koolstof zinnig is om gebieden te beschermen of bodemberoerende visserij wel of niet toe te staan.”

Om de kaart te maken, maakten de onderzoekers gebruik van data over de leeftijd van koolstof in rivieren en de leeftijd van koolstof in sedimenten in de oceaan. “Dit is het tijdperk van open science. Data worden breed gedeeld. Wij hebben deze twee datasets kunnen gebruiken en de lege plekken op kunnen vullen met behulp van machine learning. Dit leidt tot duidelijk datagedreven wetenschap. Op mondiale schaal is dit voor dit onderwerp nog niet eerder gedaan.”

De leeftijd van koolstof is belangrijk omdat het verschil in leeftijd tussen de koolstof die naar de zee toekomt en de koolstof die al in de zee aanwezig is, bepaalt of de koolstof wordt uitgestoten of opgeslagen. “Als rivieren jonge koolstof, bijvoorbeeld opgeslagen in bomen en takken, aanleveren in een oceaan en oud koolstof wordt begraven, is deze plek een koolstofbron.”

Koolstof wordt opgeslagen als oud koolstof vanuit de rivier naar zee stroomt, terwijl jonge koolstof opgeslagen wordt in het sediment. “Oude koolstof kan komen uit de bodem, bijvoorbeeld in veengebieden, of door verwering van gesteenten. De verklaring hiervoor is grofweg dat jongere koolstof in bomen en takken afbreekbaarder is, en dus eerder wordt uitgestoten, dan koolstof in oudere sedimenten.”

Uiteindelijk zijn het dus lokale factoren die bepalen of een bepaald deel van de oceanen koolstof al dan niet opslaan. “Dat is heel belangrijk om je te realiseren in een tijd waarin steeds meer wordt gesproken over koolstofaccounting voor landen. Pas als je het systeem goed begrijpt, kun je zinvolle maatregelen nemen.”