Waterkrachtcentrales Maas en Nederrijn visvriendelijker

Extra maatregelen moeten ervoor zorgen dat meer vissen heelhuids de waterkrachtcentrales in Linne, Lith en Maurik passeren. Vooral schieraal, zalm en zeeforel zijn nu vaak het slachtoffer van de draaiende bladen van de turbines.

Samen met de exploitanten van de waterkrachtcentrales, Nuon en RWE, heeft Rijkswaterstaat (RWS) daarom onderzocht welke visbeschermende maatregelen mogelijk zijn. Sinds 2011 wordt al visvriendelijk turbinebeheer toegepast bij de drie centrales, maar dat bleek onvoldoende. Voor aanvullende maatregelen heeft RWS nu een watervergunning verleend.

Waterkrachtcentrales gebruiken stromend water, dat de turbines bij de centrales in beweging zet en hiermee energie opwekt. De draaiende bladen van de turbines veroorzaken echter sterfte onder vooral schieraal, zalm en zeeforel, door hun lengte en doordat zij over de hele rivier migreren.

Rondere bladen
Bij de waterkrachtcentrale Linne op de Maas wordt naar verwachting vanaf volgend jaar geëxperimenteerd met innovatieve visveilige turbines. Deze moeten nog ontwikkeld en geïnstalleerd worden, maar het idee is dat de traditionele bladen worden vervangen door rondere vormen, vertelt Roel Kwanten van RWS. ''De vissen kunnen hier doorheen zwemmen en lopen minder kans om te sterven. Het voordeel is dat de centrale stroom blijft produceren.''

Afgelopen oktober is bij de waterkrachtcentrale Maurik op de Nederrijn de zogeheten Migromat al in gebruik genomen. Dit is een soort detectiesysteem dat tijdens de migratieperiode van schieraal een signaal afgeeft, zodat de turbines stilgezet kunnen worden. In Duitsland zijn met Migromat al goede ervaringen opgedaan. 

Het systeem werkt met twee aquaria met Maaswater op de oever, waarin zich palingen met een chip in de hals bevinden. Zij worden onrustig als in de rivier een migratiegolf van schieraal nadert. De turbines worden dan stilgezet.  

Smolts
Ook bij de centrale Lith op de Maas wordt al geëxperimenteerd met de Migromat. Daarnaast wordt hier binnenkort een zogeheten early warning systeem geïnstalleerd voor smolts (jonge vis) van zalm en zeeforel. ''Zij trekken vanuit de Ardennen naar de zee zodra de temperatuur stijgt'', aldus Kwanten. Hoe het systeem precies werkt, weet hij nog niet. ''Daar is de exploitant nu mee bezig. Wij laten ons verrassen.''

Doel van de maatregelen is dat de vissterfte rond de centrales de komende jaren onder de 5 procent uitkomt. Van de schieraal sneuvelt nu 18 procent, van de jonge zalm en zeeforel is dat minder maar nog altijd te veel, vindt RWS.