Overstromingen: zijn er geen alternatieven voor de zandzak?

In de strijd tegen het hoge water in de laatste weken van 2023 en het begin van 2024 werden op grote schaal zandzakken en met zand gevulde big bags ingezet om kades en dijken te versterken en tijdelijke keringen te bouwen. Een arbeidsintensieve en logistiek ingewikkelde methode waar de beheerders nog altijd op terugvallen als het water snel stijgt. Zijn er geen alternatieven? TU Delft onderzoekt ze in de proeftuin Flood Proof Holland.

In Nederland werden overal zandzakken gestapeld tijdens de afgelopen wateroverlastweken. In Noord-Holland stonden in kustplaatsen als Hoorn en Volendam met zand gevulde gele big bags als verdediging tegen het hoge water in het Markermeer. Ook in andere delen van Nederland werden big bags gebruikt om de hoge afvoer in beken en rivieren in toom te houden.

In andere landen in Noordwest-Europa hetzelfde beeld. In het noorden van Frankrijk moesten zandzakken op tal van plekken het water tegenhouden en in de Duitse deelstaat Nedersaksen raakte de voorraad zelfs op, toen er 1,9 miljoen zakken waren geplaatst om verzadigde en verzwakte dijken te versterken. De auroriteiten deden een beroep op andere deelstaten om zandzakken te leveren.

De zandzak als noodkering: de methode vergt veel zand, plaatsing is arbeidsintensief en logistiek ingewikkeld - zijn er geen alternatieven? Jazeker, zegt Bas Jonkman, hoogleraar Waterbouwkunde aan de TU Delft. "Er zijn betere en snellere alternatieven."

In de proeftuin Flood Proof Holland zijn ze te vinden. Daar doet de technische universiteit sinds 2013 onderzoek naar innovatieve oplossingen om overstromingsrisico's te verminderen. In verschillende openluchtbassins kan water naar behoefte worden ingelaten en afgevoerd om hoogwater en overstromingen te simuleren.

Op vrijdag 12 januari werden in het kader van het 10-jarig bestaan van het innovatieprogramma VPDelta+ en de Dies Natalis 'Redesigning deltas' van TU Delft meerdere toepassingen gedemonstreerd, zoals de BoxBarrier, de Tubebarrier, het Waterschot, de Vlotterkering en de Mobiele dijk. De belangstelling voor de demonstratie was aanzienlijk, de recente overstromingsperikelen indachtig.

In de toelichting werd onder meer gezegd: "We grijpen in Nederland nog altijd naar de zandzak, terwijl er zoveel andere toepassingen zijn. Daar moeten de waterschappen eens naar kijken."

Een impressie van de demonstratie