In de strijd tegen het hoge water in de laatste weken van 2023 en het begin van 2024 werden op grote schaal zandzakken en met zand gevulde big bags ingezet om kades en dijken te versterken en tijdelijke keringen te bouwen. Een arbeidsintensieve en logistiek ingewikkelde methode waar de beheerders nog altijd op terugvallen als het water snel stijgt. Zijn er geen alternatieven? TU Delft onderzoekt ze in de proeftuin Flood Proof Holland.
In Nederland werden overal zandzakken gestapeld tijdens de afgelopen wateroverlastweken. In Noord-Holland stonden in kustplaatsen als Hoorn en Volendam met zand gevulde gele big bags als verdediging tegen het hoge water in het Markermeer. Ook in andere delen van Nederland werden big bags gebruikt om de hoge afvoer in beken en rivieren in toom te houden.
In andere landen in Noordwest-Europa hetzelfde beeld. In het noorden van Frankrijk moesten zandzakken op tal van plekken het water tegenhouden en in de Duitse deelstaat Nedersaksen raakte de voorraad zelfs op, toen er 1,9 miljoen zakken waren geplaatst om verzadigde en verzwakte dijken te versterken. De auroriteiten deden een beroep op andere deelstaten om zandzakken te leveren.
De zandzak als noodkering: de methode vergt veel zand, plaatsing is arbeidsintensief en logistiek ingewikkeld - zijn er geen alternatieven? Jazeker, zegt Bas Jonkman, hoogleraar Waterbouwkunde aan de TU Delft. "Er zijn betere en snellere alternatieven."
In de proeftuin Flood Proof Holland zijn ze te vinden. Daar doet de technische universiteit sinds 2013 onderzoek naar innovatieve oplossingen om overstromingsrisico's te verminderen. In verschillende openluchtbassins kan water naar behoefte worden ingelaten en afgevoerd om hoogwater en overstromingen te simuleren.
Op vrijdag 12 januari werden in het kader van het 10-jarig bestaan van het innovatieprogramma VPDelta+ en de Dies Natalis 'Redesigning deltas' van TU Delft meerdere toepassingen gedemonstreerd, zoals de BoxBarrier, de Tubebarrier, het Waterschot, de Vlotterkering en de Mobiele dijk. De belangstelling voor de demonstratie was aanzienlijk, de recente overstromingsperikelen indachtig.
In de toelichting werd onder meer gezegd: "We grijpen in Nederland nog altijd naar de zandzak, terwijl er zoveel andere toepassingen zijn. Daar moeten de waterschappen eens naar kijken."
Een impressie van de demonstratie
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.