Waterschap Noorderzijlvest doet dezer dagen met een innovatieve methode onderzoek naar de waterkwaliteit op twee plaatsen in Groningen. Door gelijktijdig een onderwaterdrone en een grondsensor in te zetten, ontstaat een integraal en gedetailleerd beeld van de waterkwaliteit.
In het Paterswoldsemeer en de Hoornse plas in Groningen is een bootje van waterschap Noorderzijlvest bezig in totaal 140 kilometer af te leggen langs vooraf vastgestelde vaarlijnen. In drie of vier dagen test het waterschap een innovatieve methode om de waterkwaliteit te onderzoeken, door gelijktijdig een onderwaterdrone en een grondsensor in te zetten.
Het onderzoek naar oppervlaktewater gebeurt veelal nog met proefmonsters in flesjes en de bodemkwaliteit wordt vaak door middel van een peilstok onderzocht. “De onderwaterdrone heeft het grote voordeel dat we op allerlei verschillende plekken én verschillende diepten onderzoek kunnen doen, zodat er een integraal beeld van de waterkwaliteit ontstaat”, zegt woordvoerder Siebrand van der Wal van waterschap Noorderzijlvest.
De inzet van een onderwaterdrone is weliswaar niet nieuw, maar waterschappen gebruiken ze nog niet veelvuldig, zegt hij. “Wat wel echt revolutionair is aan onze methode, is dat we tegelijk ook een sensor en grondradar inzetten.” Die sensor van het bedrijf Medusa Explorations, stelt de samenstelling van de bodem vast, brengt de diepte van de watergang in beeld en spoort de eventuele aanwezigheid van ‘bodemvreemd materiaal’ op. Met een grondradar wordt de dikte van de sliblaag gemeten. Bij het onderzoek wordt de Medusa-sensor over de bodem van het meer gesleept achter een boot. De grondradar wordt in een kano over het meer gevaren.
Het innovatieve onderzoek vindt plaats in samenwerking met de Onderzoeksgroep Ruimtelijke Transformaties – Water van de Groningse Hanzehogeschool. Die groep doet onderzoek naar het inzetten van onderwaterdrones van het bedrijf INDYMO voor het verkrijgen van een 3D-beeld van de waterkwaliteit en ecologie in de plas. De drones zijn uitgerust met onderwatercamera’s en diverse sensoren die verschillende stoffen continu meten. Daarbij gaat het om het zuurstofgehalte, nutriënten, geleidbaarheid, temperatuur, zuurtegraad, diepte en chlorofyl.
“Deze meetmethode geeft een meer betrouwbaar én een veel gedetailleerder en specifieker beeld van de waterkwaliteit”, aldus Van der Wal. “Betere gegevens betekent dat we betere maatregelen kunnen nemen om de kwaliteit van het water goed te houden. Dan kan bijvoorbeeld als er voortekenen zijn voor het ontstaan van blauwalg.”
De tests op het Paterswoldsemeer en de Hoornse plas zijn afgelopen woensdag begonnen en zouden in principe voor het weekend klaar moeten zijn. Er is een kans dat de volledige 140 kilometer dan nog niet helemaal is afgelegd. In dat geval volgt maandag een extra onderzoeksdag.
Het risico (als resultante) kan dan gewoon heel erg klein zijn en is dat in de meeste gevallen waarschijnlijk ook. De kans op vermeerdering van legionella in een watersysteem houdt verband met veel factoren waarvan de temperatuur de belangrijkste is. De cases in Boxtel en Son hebben geleerd dat hoge temperaturen (> 30 grC) van het afvalwater hoogstwaarschijnlijk een belangrijke rol hebben gespeeld.
Het is ook al langer bekend dat Legionella pneumophila (als gevaarlijkste soort) vooral bij die temperaturen optimaal groeit. Bij effectieve afdekking en afzuiging van een bassin kan het effect naar de omgeving in feite naar nul worden gereduceerd en daarmee het risico! Het is onzinnig om dat op voorhand voor alle systemen te gaan eisen, want de kans op vermeerdering van Legionella pneumophila in biologische systemen met temperaturen < 30 grC zal ongetwijfeld een stuk kleiner zijn. Laten we dat eerst goed onderzoeken.
Verder is het onbegrijpelijk dat de Omgevingsdiensten inzetten op een doelvoorschrift met een harde eis dat er geen legionella in de lucht en het effluent zit. Het is namelijk praktisch gezien gewoon niet haalbaar en het leidt tot hoge maatschappelijke kosten en de toevoeging van veel ongewenste desinfectiemiddelen van effluenten. Vergeet niet dat in de lucht en het effluent van een gemiddelde RWZI ook Legionella pneumophila wordt aangetroffen (in aanzienlijk lage concentraties als bij de zuivering in Boxtel). Hoe zou je in de zuivering Legionella moeten bestrijden? Moeten we al ons RWZI-effluent gaan chloren of met UV behandelen?
Ik lees hier een typisch voorbeeld van een overheid die neigt tot een overreactie om in de toekomst elke aansprakelijkheid te kunnen weerleggen. Ondertussen wordt een groot deel van de industrie opgezadeld met het maken van hoge extra kosten voor het bestrijden van een relatief laag risico.
Jan Pronk maakte ooit als Minister van VROM dezelfde fout bij de Tijdelijke Regeling Legionellapreventie die zo'n beetje voor alle collectieve leidingwatersystemen in Nederland het legionellarisico moest gaan indammen. Dat moest worden teruggedraaid (naar alleen de prioritaire instellingen) want de maatschappelijke kosten die dat veroorzaakte waren simpelweg te hoog.