Een ‘klimaatbuffer’ in het IJsselmeer, voor de kust van Andijk, moet Noord-Holland straks ook in droge zomers van voldoende drinkwater voorzien. Drinkwaterbedrijf PWN denkt met drie nieuwe spaarbekkens ongeveer twee maanden vooruit te kunnen.
Koen ZuurbierDe spaarbekkens komen naast de huidige twee bekkens te liggen. Die bieden volgens Koen Zuurbier, strategisch adviseur drinkwater bij PWN, slechts voorraad voor enkele dagen, en dat is bij langdurige droogte onvoldoende. "Ze zijn ook niet als voorraad bedoeld", verklaart hij. "Het zijn procesbekkens."
PWN is verantwoordelijk voor de drinkwatervoorziening in heel Noord-Holland, met uitzondering van Amsterdam. Driekwart van het gebied is aangewezen op de productielocatie Andijk, waar water uit het IJsselmeer gebruikt wordt.
In de zeer droge zomer van 2018 was het IJsselmeerwater zo zout geworden, dat het daarvoor niet meer geschikt was. Even werd toen overwogen om schepen het IJsselmeer op te sturen om verderop minder zout water te halen. Dat bleek uiteindelijk niet nodig, maar het was voor PWN wel aanleiding om een plan voor de toekomst te maken.
Natuurdoelen
"Dan zijn er drie mogelijkheden: een pijplijn van heel ver, ontzilten of een buffer", aldus Zuurbier. "Die laatste optie scoorde het beste, ook omdat daarmee meteen natuurdoelen behaald kunnen worden."
Het plan, waarover door inwoners en andere belanghebbenden is meegedacht, behelst drie bekkens van in totaal 100 hectare die meerdere meters in peil kunnen uitzakken. De bestaande bekkens zijn bijna 90 hectare en kunnen nauwelijks uitzakken.
Met het vrijgekomen zand en slib wordt een natuurgebied met rietmoeras, overstromingsgrasland en ondiepe waterplanten aangelegd, dat het water alvast moet filteren. Voor vissen en waterplanten ontstaat hiermee een geleidelijke land-waterovergang, inwoners kunnen (een deel van) het gebied gebruiken om te recreëren.
Twee maanden
De nieuwe buffer biedt volgens PWN een voorraad van ongeveer twee maanden, genoeg om lange periodes van droogte en verzilting te overbruggen en selectief alleen het zoete water in te nemen. Die droogtes zullen in de toekomst steeds vaker voorkomen, zo is de verwachting. Daar komt bij dat er via de Rijn en de IJssel ook minder water wordt aangevoerd, waardoor het IJsselmeer verder verzilt.
Voorlopig moet PWN zich behelpen met de huidige bekkens, want de aanleg begint op zijn vroegst in 2028. Naast een bijdrage van 15 miljoen euro vanuit de Programmatische Aanpak Grote Wateren (PAGW) en een forse eigen investering moeten er eerst nog "vele miljoenen" gevonden worden.
Volgens Zuurbier kan PWN tot die tijd met de huidige bekkens uit de voeten. "Het plan is gemaakt met het oog op de toekomst. Tot nu toe redden we het net. Afgelopen zomer was het ook droog, maar bleef het zoutgehalte vanaf september ondanks verzilting nog onder de normen."
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.