Het vakartikel ‘De ecologische meerwaarde van het aanbrengen van grindbedden in de Tongelreep’ is gekozen tot beste H2O-vakartikel dat in 2019 is gepubliceerd. In het artikel wordt de invloed van grindbedden op beekfauna uitgewerkt. Eén van de weinige beken in Nederland waarin grind is aangebracht is de Tongelreep in Noord-Brabant.
De jury onder voorzitterschap van Idsart Dijkstra stelt dat het artikel knap is geschreven en de lezer boeit door de resultaten van het onderzoek stapsgewijs te onthullen. “Het water en de grindbedden worden levendig beschreven, eigenlijk zou je zelf een kijkje willen nemen in de Tongelreep. Tevens wordt het de lezer duidelijk dat het creëren van de juiste stroomsnelheid geen sinecure is.”
De beekfauna profiteert van de aanwezigheid van grindbedden in beken. Op de bedden leven kenmerkende macrofaunasoorten en vissen, zoals de beekprik, gebruiken ze om eieren op af te zetten. Dit wordt toegeschreven aan de speciale eigenschappen van een grindbed: grind vormt een stabiel hard oppervlak, met open ruimtes tussen de korrels waar continu water stroomt met een hoge zuurstofverzadiging. Tegelijkertijd bieden deze ruimtes plekken om te schuilen. Het risico weggespoeld te worden door de stroming is daar veel kleiner dan aan de oppervlakte.
Brabantse beken
Grindbedden is een van de maatregelen die in het onderzoek kleinschalige maatregelen in Brabantse beken (Bouwen met Natuur) zijn onderzocht. Dat onderzoek heeft geresulteerd in een aantal op de website van H2O gepubliceerde vakartikelen, zoals stroombaanmaaien (11 september 2017), beschaduwing (28 augustus 2017) en beekhout (27 juli 2016). Op de website van Stowa is een kennisoverzicht kleinschalige maatregelen Brabantse beken en poster van 2017 verschenen.
Aan het Brabantse onderzoek werkten mee: Bart Brugmans (Waterschap Aa en Maas), Sandra Roovers en Angelique van Vught (Waterschap Brabantse Delta), Mark Scheepens en Ineke Barten (Waterschap De Dommel), Monique van Kempen (Provincie Noord Brabant) Ralf en Piet Verdonschot, Mandy Velthuis (Wageningen Environmental Research), Annieke Borst (Radboud Universiteit Nijmegen), Mieke Moeleker en Albert Dees (Aquon).
Longlist
De jury heeft 12 vakartikelen die op de longlijst waren geplaatst nader beschouwd en getoetst aan de criteria: goed geschreven, diepgang, vernieuwend, bruikbaar in praktijk. De prijs zou worden uitgereikt op het voorjaarscongres van het Koninklijk Nederlands Waternetwerk (KNW), maar dit evenement moest vanwege de coronamaatregelen worden geschrapt. Bekendmaking van de bekroonde vakartikelen werd verschoven naar begin september, onder meer met de publicatie van een videobijdrage over het winnende artikel:
Ex aequo
Twee artikelen eindigden ex aequo op de tweede plaats in de rangschikkig van de jury:
Risicobenadering voor droogte: lessen uit 4 jaar onderzoek van Femke Schasfoort, Marjolein Mens, Joost Delsman, Marnix van der Vat (Deltares), Susanne Groot (HKV) en Saskia van Vuren (Rijkswaterstaat).
De jury schrijft: "Het artikel leest plezierig en aan de hand van een tweetal casestudies wordt de lezer meegenomen in het proces. Risicobenadering voor droogte is bijzonder relevant en staat sinds het extreem droge jaar 2018 nog hoger op de agenda."
Ecologsche watersysteemanalyse: Waterbalans geeft inzicht van Jeroen Mandemakers (Witteveen en Bos), Miriam Collombon (STOWA/Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard) en Maarten Ouboter (Waternet/waterschap Amstel, Gooi en Vecht).
De jury schrijft: "In dit artikel geeft een heldere en systematische aanpak inzicht in de meerwaarde van de toepassing van de rekentool Waterbalans. De schrijvers gebruiken het kader om de afhankelijkheid van de ecologische sleutelfactoren en de hydrologische omstandigheden toe te lichten. In het artikel is veel aandacht besteed aan de heldere afbeeldingen."
LEES OOK:
Vakartikel: De ecologische meerwaarde van het aanbrengen van grindbedden in de Tongelreep
Vakartikel: Risicobenadering voor droogte: lessen uit 4 jaar onderzoek
Vakartikel: Ecologische watersysteemanalyse: Waterbalans geeft inzicht
Kennisoverzicht kleinschalige maatregelen in Brabantse beken op website Stowa
In het genoemde Stowa rapport wordt een onderscheid gemaakt naar:
Op basis van de nadere uitwerking kunnen technologen en beleidsmedewerkers van waterschappen een gefundeerde keuze maken voor een natuurlijk systeem, afhankelijk van de specifieke situatie op een RWZI en de gekozen opties:
A. Toepassing van een enkel systeem als ‘stand alone’ techniek als uitbreiding van de RWZI, voor upgrading van het effluent (afloop nabezinktank).
B. Als inpassing in een integraal natuurlijk systeem wat naast effluentbehandeling ook recht doet aan de omgeving en waarbij functies zoals het creëren van natuurlijk, levend water, effluentbuffering, recreatie en natuur gecombineerd worden.
De Waterharmonica's nemen de meeste ruimte in, zeker omdat voor een goede verwijdering van medicijnen laag tot zeer lage belaste Waterharmonica's nodig zijn (zie ook Stowa 2013-07). Dus een hydraulische belasting van zeker niet meer dan 0,05 m/dag. Ofwel een ruimte beslag van 2,5 tot 3,75 m2 per inwoner.
Het totale debiet aan gezuiverd afvalwater in Nederland is ca. 2.000.000 m3 per jaar (CBS, data 2020). Dit zou dan neerkomen op een totaal netto ruimte beslag van 4.000 ha in heel Nederland. Zeg 5.000 tot maximaal 10.000 ha. Dit lijkt veel, maar het is wel met gestapelde belangen en mogelijkheden. Stel 25 cm waterberging: 10.000.000 waterberging, stel dat een kwart van de Waterharmonica's als KRW-waardig wordt beschouwd (is best wel reëel): 500 tot 1.000 ha.... En dan nog recreatie, natuur, CO2-vastlegging, stikstofrechten? Vrienden maken, bufferzones rond de rwzi's. Een voorbeeld van een zoektocht, uitgevoerd door het Wetterskip Fryslân: http://www.waterharmonica.nl/reports/LW289-47_005-rapd02-waterharmonica.pdf. Op weg naar 2027?
Ruud Kampf
Rekel/water
Dus bij hoogheemraadschap Delfland kies je een partij. Vervolgens hebben een paar partijen meer zetels dan andere. Daarna wordt er een Bestuursakkoord getekend door alle partijen, waar ook de minder grote (verliezende) partijen zeggenschap in hebben? Er staat ook: "De gezamenlijk gekozen hoogheemraden vertegenwoordigen in het dagelijks bestuur alle fracties". Wat betekent het dan om een fractie te vertegenwoordigen in de praktijk?
In het geval van hoogheemraadschap Delfland is stemmen op een partij dus niet super zinvol, omdat daarna toch met alle andere partijen wordt samengewerkt om tot een Bestuursakkoord te komen. Grote partijen hebben dan niet meer te bepalen dan kleine partijen?