In december riep Deltacommissaris Peter Glas op bij de bouwopgave rekening te houden met de klimaatverandering en verstedelijking anders te verdelen over Nederland, van laag naar hoog. Ties Rijcken zag in Glas' oproep een risico op een mogelijke 'bankrun op de schaal van Nederland'. In de waterwereld wordt er veel over gesproken, stelt Rijcken vast. Om dat debat te voeden stelt hij een aantal spannende vragen.
De bestuurlijke incidenten bij Waterschap Limburg stapelen zich op. Maar een bestuurscultuur van 'ons-kent-ons' en 'zo gaat het hier altijd', past niet bij een modern waterschap. De Unie van Waterschappen moet een gele kaart uitdelen aan de Limburgse dijkgraaf, stellen Hans Middendorp en Ron van Megen.
Moeten we de extreem zoute situatie van Zeeland als een voldongen feit beschouwen? Of kiezen we in de beperkte tijd die ons nog rest voor klimaatbestendige oplossingen? Wil Borm en Dick Butijn opteren voor het laatste. Met verzoeting van de Grevelingen zet Zeeland een forse stap naar een klimaatbestendige regio, stellen ze.
De laatste tien jaar is er veel gedaan om de kwaliteit van het oppervlaktewater in het Westlandse kassengebied te verbeteren. Het plukken van laaghangend fruit heeft al veel opgeleverd, zeggen Delflands hoogheemraad Marcel Belt en Jacco Vooijs, voorzitter van Glastuinbouw Nederland regio Westland. Maar om het gebied aan de KRW-eisen te laten voldoen moet het nog flink beter, terwijl de vooruitgang nu stagneert. Wat moet er gebeuren voor verdere verbetering?
Het kabinet Rutte IV is - eindelijk - aan de slag. Het in december gepubliceerde coalitieakkoord 'Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst' is het fundament voor het regeerbeleid. De watersector toonde zich tevreden na lezing van het document.
Veel hoofdpijndossiers hebben met elkaar gemeen dat ze vast zitten in de disfunctionele kringloop van rijksbeleid en regionale regie. Te veel bestrijdingsmiddelen in grondwaterbeschermingsgebieden is bijvoorbeeld een typisch regionaal probleem dat je op die schaal oplost. Het past ook mooi binnen de Kaderrichtlijn Water (KRW) en het afgebakende takenpakket van waterschappen en provincies. 'Geef maar hier, wij gaan dat regelen’. Het rijk vindt het vanzelfsprekend best. Alsjeblieft. Hier heb je een ambitieuze (Europese) doelstelling en succes ermee. Afspraak: wij zijn systeemverantwoordelijk, jullie doen de uitvoering. Deal? Deal.
Als handelsland zijn we heel goed in het verkopen van onze wateroplossingen in het buitenland. Ons imago als waterland helpt ons hierbij. Maar we staan ook voor uitdagingen. Schaarste, droogte, overstromingen en verslechtering van waterkwaliteit zijn het gevolg van klimaatverandering, waar waterbedrijven in andere landen al mee te maken hebben. En waar ook verschillende oplossingen voor zijn gevonden.
Er zit een getal in mijn hoofd dat me niet loslaat.
Ik ben voor natuurherstel: vergroten van diversiteit, hoeveelheid en schoonheid van organismen die niet primair voor het gerief van de mens op aarde leven. Ik ben niet de enige.
Nederlandse gemeenten barsten van de kennis over klimaatadaptatie, en er zijn talloze kennisproducten beschikbaar. Maar: wat al lang en breed toegepast wordt binnen de ene gemeente, is niet altijd vanzelfsprekend, laat staan bekend, bij de andere. STOWA verkent sinds 2020 daarom samen met Stichting RIONEDi en het Platform Samen Klimaatbestendigii wat er nodig is om bestaande hulmiddelen, kennisproducten en tools in verschillende werkregio’siii op maat in te kunnen zetten. Op die manier kan praktische klimaatkennis beter landen en worden ingezet binnen en bij samenwerkende waterschappen en gemeenten.
In een verkennende studie onderzocht onderzoeksinstituut KWR waterarmoede in Nederland en de inzet van drinkwaterbedrijven. Leon Kors juicht toe dat met het onderzoek aandacht is voor het probleem, maar hij plaatst ook kanttekeningen bij beschreven conclusies.
Zoveel kennis, hoe kan het dat we zo veel moeite hebben met nieuwe wateropgaves, met nieuwe doelen die we moeten halen: vergroenen, vernatten, inspelen op het veranderende klimaat? Waarom duurt dat allemaal zo lang? Het zou helpen als ook niet-watermensen het water ontdekken.
Deltacommissaries Peter Glas adviseert de verstedelijking vanwege klimaatverandering anders over Nederland te verdelen. Klinkt verstandig, maar is dat wel zo?
Als jurylid van de Waterinnovatieprijs maakte Jan Jonker dit jaar ‘met enorm veel plezier en ook een beetje verwondering’ kennis met de waterwereld. De sector heeft de lat hoog gelegd voor wat betreft circulariteit en duurzaamheid. Jonker is emeritus hoogleraar Duurzaam Ondernemen aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Hoe kijkt hij als buitenstaander en met zijn specifieke deskundigheid naar de Waterinnovatieprijs en het innoverend vermogen bij de waterschappen?
Dé les van 2021 is dat weersextremen veel extremer worden dan waarmee wordt gerekend in stresstesten en adaptatieaanpak. Het was een nieuw verschijnsel, een nagenoeg stationair lagedrukgebied in Noordwest-Europa, dat ons dat lesje leerde.
Half juli zorgde extreme regenval voor overstromingen in het hele stroomgebied van de Maas. Geulen en beken traden buiten hun oevers, de rivier voerde een recordhoeveelheid water af. De grootste ravage werd aangericht in Duitsland en België, maar ook in Limburg was de schade groot. Arno Korsten, emeritus hoogleraar bestuurskunde en (voormalig) lid van vele adviesorganen op het gebied van waterveiligheid, bestuur en politiek, luidt samen met collega’s de noodklok: het ontbreekt aan overzicht, aanspreekbaarheid en regie in het Maasgebied.
Mopperen is heerlijk. Bijvoorbeeld dat er in de waterwereld eindeloos wordt afgestemd. Het befaamde polderen. Werkverschaffing voor hoger opgeleiden heb ik het wel eens genoemd. Het is verwonderlijk dat uit het onoverzichtelijk oerwoud van overleggen en adviescommissies van het delta-dinges programma af en toe ook nog een besluit valt. Dat daar vervolgens echte acties uit volgen is nog verwonderlijker, en dat er per saldo zelfs doelen worden gehaald is een mirakel.
Er is dringend behoefte aan slagvaardige, bestuurlijke regie, blijkt uit gesprekken met hoofdrolspelers in belangrijke dossiers, zoals waterbeheer, klimaatadaptatie en de bouw van een miljoen woningen. De politiek moet leveren.
In juli kwam de Europese Commissie met het 'Fit-for-55'-pakket. Een omvangrijk klimaatpakket met als doel de Europese broeikasgasuitstoot in 2030 te reduceren met 55 procent ten opzichte van 1990. En omvangrijk was het zeker: het betrof 12.000 pagina’s. Het punt op de horizon, 55 procent broeikasgasreductie in 2030, ligt vast in de Europese Klimaatwet. De bestemming is dus bekend: 2030, 55 procent reductie. Hoe de treinreis eruit gaat zien volgt uit het pakket.
Vlak voor de watercrisis in Limburg werd de motie-Grinwis aangenomen: water moet sturend zijn in de ruimtelijke ordening. Oftewel: klimaatadaptiviteit, waterrobuustheid en waterbestendig bouwen. Het is algemeen bekend dat vage termen meer aantrekkingskracht hebben dan scherp gedefinieerde en het is aan wetenschappers en publicisten om vaagheid te ontmaskeren. Een nadere blik op drie vormen van waterbestendig bouwen.
“Een megasucces.” Dat zegt Marc de Rooy in H2O oktober. De Rooy is vanaf het begin (2016) trekker van de Ketenaanpak Medicijnresten uit Water. Na vijf jaar wordt in dit project een grote stap gezet: 11 waterschappen gaan 14 full-scale demonstratieprojecten met uiteenlopende zuiveringstechnieken opzetten. De grote winst zit ‘m in de samenwerking en kennisdeling, zegt De Rooy. “Die creëren een enorme versnelling.”
Moeten de geborgde zetels in de waterschapsbesturen worden afgeschaft? In een tweeluik geven Frank Harbers en Paul van Erkelens hun visie.