Is het mogelijk om bagger in te zetten voor de bescherming van dijken? Dat probeert waterschap Scheldestromen uit op een zeedijk. Daarvoor worden zeer sterke blokken van baggerspecie gebruikt die onder hoge druk zijn samengeperst.
Waterschap Scheldestromen spreekt van een wereldprimeur. “Voor zover we weten, worden nergens anders in de wereld zetstenen van bagger gemaakt”, zegt technisch manager Jelle-Jan Pieterse die projectleider van de innovatie is. “Het is een mooie circulaire oplossing. Wij gebruiken bagger dat we opruimen bij ons onderhoud van sloten en andere watergangen.”
Jelle-Jan Pieterse
Het proefproject is afgelopen maandag (13 juni) officieel van start gegaan en wordt gehouden in het kader van het Hoogwaterbeschermingsprogramma. Scheldestromen werkt hierbij samen met innovatiebureau NETICS en aannemer Van Oord.
Proefvak op dijk in Hansweert
De test vindt plaats op een proefvak van honderd vierkante meter op een dijk in Hansweert, een dorp aan de Westerschelde. Deze zomer worden vierhonderd zetstenen geplaatst. Pieterse: “Voor het maken van de blokken hebben Van Oord en NETICS een kleine fabriek met een pers en een menger gebouwd op ons baggerslibdepot in de buurt. Er zullen minstens vier zetstenen per uur worden geproduceerd.” Op het proefvak komt ook een aantal blokken van beton te liggen. “Zo is een goede vergelijking mogelijk.”
De bedoeling is om aan het eind van het jaar te rapporteren over de eerste resultaten. “We willen het proefvak dan laten liggen en verder monitoren in samenwerking met Hogeschool Zeeland. Dat kan waarschijnlijk tot 2025 want in dat jaar wordt de locatie van het proefvak aangepakt binnen de dijkversterking Hansweert. Om te zien hoe de zetstenen zich in de tijd ontwikkelen, plaatsen we een camera die bijvoorbeeld elk uur een foto maakt.”
Hoop op flinke stormen
Bij de praktijktest spelen drie aspecten een grote rol. Het is belangrijk hoe de zetstenen van baggerspecie zich houden als ze steeds droog en dan weer nat komen te staan. Een ander aandachtspunt is erosie, vertelt Pieterse. “Het liefst hebben we een paar flinke stormen in de winter, zodat we onder meer kunnen zien of er onverwacht erosie optreedt. Het zou mooi zijn als de stenen dan nog heel zijn.”
Het derde element is de ecologische aangroei: kunnen gemakkelijk plantjes groeien op de blokken? Omdat zoiets wel even duurt, heeft Scheldestromen al eerder kleine zetstenen van verschillende recepten met bagger gelegd in het water onderaan de dijk. “Daarmee wilden we niet wachten.”
Verschillende samenstellingen bekeken
Waterschap Scheldestromen kondigde de proef een jaar geleden aan. Vervolgens is in het laboratorium onderzocht hoe met bagger de sterkste zetstenen kunnen worden gemaakt. Pieterse licht toe: “We hebben verschillende binders en samenstellingen onder de loep genomen. Er zijn veel proefjes uitgevoerd op de blokken, zoals buig- en drukproeven, vries- en dooitesten en erosietesten in stromend water. Ook hebben we gekeken naar hoe de diverse recepten scoren bij de milieukostenindicator, dus wat de impact is op het milieu. Want het is natuurlijk de bedoeling zo duurzaam mogelijk te zijn.”
Dat is nog niet gelukt met het bindmiddel. Daarvoor is de keuze gevallen op cement. “Dat is natuurlijk niet duurzaam en daarom gebruiken we er zo weinig mogelijk van. Verder willen wij nog onderzoeken of we later met bijvoorbeeld geopolymeren en natuurlijke vezels als olifantengras de baggerblokken ook sterk genoeg kunnen maken.”
Onder hoge druk geperst
Het project is volgens Pieterse wat later van start gegaan dan gepland. Dat heeft vooral te maken met de zetsteenpers die NETICS speciaal ontwikkelde en het bedrijf IHC maakte. “Dat bleek best veel werk. Het is voor de eerste keer dat we zo’n pers gebruiken.”
In de pers wordt de baggerspecie met binders erbij samengeperst onder een hoge druk van meer dan 150 bar. “Zeg maar het gewicht van tien zware vrachtwagens.” Dat zorgde er bij het proefdraaien zelfs voor dat de mal zo hard werd samengeperst dat die muurvast kwam te zitten. “Om dat voortaan te voorkomen, smeren we de mal in met een soort hars. Dan kan de mal wegglijden.”
Pieterse heeft goede hoop dat deze toepassing van baggerspecie als bouwstof een succes gaat worden. Hij ziet ook allerlei andere interessante mogelijkheden. “Wij gaan bijvoorbeeld een bank van bagger maken die we buiten ons kantoor in Middelburg zetten. Daarvoor hoeft de bagger niet enorm te worden samengeperst, dus de bank is een stuk gemakkelijker te maken.”
LEES OOK
H2O Actueel: aankondiging proef