Met de natuur in de Eems-Dollard gaat het al jaren niet goed. Met het oog op het nieuwe Beheerplan Natura 2000 liet Rijkswaterstaat door Deltares en Royal HaskoningDHV onderzoeken in hoeverre het baggeren van invloed is. Die invloed is best groot, zo blijkt.
De onderzoekers constateren in twee rapporten dat de vaargeulverdiepingen en het onderhoud in het Eems-estuarium ervoor hebben gezorgd dat het natuurlijke karakter van het gebied is aangetast. "Door het constante baggerwerk blijven met name slibdeeltjes permanent rondzweven in het wateroppervlak", aldus Rijkswaterstaat in een toelichting. "Als dat in een kleine hoeveelheid is, is dat niet erg. Maar het gaat inmiddels om grote hoeveelheden."
Daarom sluiten de onderzoekers niet uit dat het baggerwerk negatieve effecten heeft op belangrijke kwaliteitskenmerken van de riviermonding. Te veel slib zorgt voor vertroebeling en dat is slecht voor bijvoorbeeld de ontwikkeling van zeegras en het voortbestaan van mosselbanken.
Ellen FarwickDe onderzoekers formuleren voorzichtig, omdat het mogelijke effecten betreft op basis van literatuurstudie en data-analyse. "Het onderzoek is een aanvulling op de Nadere Effect Analyse voor de Eems-Dollard", vertelt projectleider Ellen Farwick van Rijkswaterstaat. "Daaruit bleek dat we nog onvoldoende zicht hadden op de cumulatieve effecten van de bagger- en verspreidingsactiviteiten. Dat is nodig voor het beheerplan dat wije aan het maken zijn en voor de vergunningen die het ministerie verleent voor het baggeren. Nu ligt daarvoor een goede basis."
Dilemma
De Eems-Dollard is het laatste open estuarium van de Nederlandse Waddenzee en samen met de Westerschelde het laatst overgebleven in Nederland. Een estuarium is een riviermonding waarin zoet rivierwater zich vermengt met zout zeewater.
In het Eems-estuarium wordt relatief veel gebaggerd. De bagger wordt verspreid door zowel Nederland als Duitsland: in totaal 8 tot 12 miljoen kubieke meter per jaar. Dat is nodig omdat hier schepen varen met een veel grotere diepgang dan in de overige delen van de Waddenzee, aldus Rijkswaterstaat. In de rest van de Waddenzee ligt het totale baggervolume op circa 7 miljoen kubieke meter per jaar.
Het is voor de beheerder een lastig dilemma, erkent Farwick. "Enerzijds willen we de vaarweg bereikbaar houden voor grote schepen richting de Eemshaven, Delfzijl en Duitsland. Anderzijds willen we de natuurdoelen vanuit Europese afspraken behalen."
Innovaties
Voor de langere termijn is het volgens haar belangrijk om in te zetten op innovaties om de situatie te verbeteren, bijvoorbeeld een andere manier van baggeren of onderhoud. Voor de korte termijn valt te denken aan het onttrekken van rondzwevend slib uit de Eems-Dollard, zoals dat nu al gebeurt voor bijvoorbeeld de kleirijperij. In deze pilot van het Programma Eems-Dollard 2050 wordt slib gerijpt tot klei, die vervolgens wordt gebruikt voor de Brede Groene Dijk.
Rijkswaterstaat gaat de komende tijd met verschillende belanghebbenden, zoals Groningen Seaports en natuurorganisaties, in gesprek over de uitkomsten van het onderzoek. In de loop van volgend jaar moet het beheerplan gereed zijn.