Het neerslagtekort is groter dan gemiddeld rond deze tijd van het jaar, maar nog aanzienlijker minder dan vorig jaar. In het oosten en zuiden van het land is het neerslagtekort duidelijk het grootst en dat heeft aanzienlijke gevolgen voor landbouw en natuur, meldt de Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW) in de nieuwe droogtemonitor. Rijkswaterstaat zet voor het eerst het zomerpeil in het IJsselmeergebied maximaal op.
Vandaag sneuvelde het absolute hitterecord dat 75 jaar heeft standgehouden. Wat betreft het neerslagtekort is de situatie minder spannend. Het neerslagtekort ligt landelijk gezien op 159 millimeter.
Dat is volgens de gisteren verschenen droogtemonitor meer dan het langjarig gemiddelde van ongeveer 100 millimeter voor de tweede helft van juli, maar aanzienlijk minder dan het tekort van circa 250 millimeter in de recordjaren 1976 en 2018. De LCW verwacht dat het neerslagtekort in de komende twee weken stijgt naar ongeveer 170 tot 200 millimeter.
Neerslagtekort op 23 juli (Bron: KNMI / droogtemonitor LCW)
Grondwaterstanden steeds lager
In het Oost-Nederland, met name in het oosten van Gelderland en Twente, is het neerslagtekort het grootst met nu al 224 millimeter. Ook in het zuiden is het erg droog. De regen van de afgelopen weken bood onvoldoende soelaas.
De LCW stelt dat in het oosten en zuiden de gevolgen voor landbouw en natuur aanzienlijk zijn. De al lage grondwaterstanden nemen hier nog verder af en steeds meer beken vallen droog. Een aantal waterschappen op de hoge zandgronden heeft onttrekkingsverboden uit oppervlaktewater ingesteld of verder uitgebreid om de natuur te beschermen.
Wateraanvoer van grote rivieren voldoende
Er is weinig aan de hand in de rest van Nederland waar wel wateraanvoer vanuit het hoofdwatersysteem mogelijk is. De afvoer van de Rijn – nu 1390 kubieke meter per seconde bij Lobith – is minder dan normaal maar niet uitzonderlijk laag. De wateraanvoer vanuit de Rijn en ook de Maas blijft in ieder geval voorlopig voldoende om in de watervraag te voorzien.
In de stroomgebieden wordt vanaf vrijdag neerslag verwacht. Er is niet of nauwelijks sprake van verzilting in het hoofdwatersysteem en de regionale watersystemen, op enkele lokale uitzonderingen na.
IJsselmeer
In juni 2018 is het flexibel peilbesluit voor het IJsselmeer en Markermeer ingevoerd. Daardoor mag het zomerpeil in beide meren fluctueren binnen een bandbreedte van maximaal twintig centimeter.
Rijkswaterstaat maakt in overleg met de waterschappen voor het eerst volledig gebruik van deze mogelijkheid om een extra waterbuffer te creëren. Het gemiddelde waterpeil in het IJsselmeer wordt opgezet tot de bovengrens van 10 centimeter onder NAP. Hierbij wordt wel continu de afweging gemaakt tussen peilopzet en tegengaan van zoutindringing.
OVERZICHT MAATREGELEN PER WATERSCHAP
Waterschappen nemen diverse maatregelen in verband met de droogte. Een overzicht van de situatie bij de 21 waterschappen:
• Aa en Maas: Sinds 7 juni is het niet toegestaan om te beregenen met water uit sloten en beken. Dit geldt voor een groot deel van het gebied van het waterschap. De nieuwste maatregel is dat pachters hun schapen tijdelijk van de Maasdijk moeten halen. Dit moet vóór aanstaande vrijdag gebeuren.
• Amstel, Gooi en Vecht: Geen bijzonderheden.
• Brabantse Delta: Stelde als eerste waterschap op 3 juni onttrekkingsverboden voor oppervlaktewater in. Dat gold voor drie gebieden. Het verbod werd op 21 juni ingetrokken omdat er voldoende regen was gevallen. Op 5 juli werd weer in drie gebieden onttrekking verboden en op 8 juli kwamen daar nog vijf gebieden bij. Vandaag (24 juli) zijn twee nieuwe verboden ingegaan. In de stroomgebieden ten noorden van het Wilhelminakanaal geldt nu een onttrekkingsverbod en in het stroomgebied van de Aa of Weerijs (exclusief Aa of Weerijs zelf) een onttrekkingsverbod voor beregening van grasland.
• De Dommel: In een groot deel van het gebied is het vanaf 28 juni niet geoorloofd om te beregenen met oppervlaktewater. Het beregeningsverbod uit beken en sloten is sinds 20 juli verder uitgebreid met de Tongelreep. De Dommel voert extra controles uit op het beregenen van akkers, graslanden en sportvelden. Het waterschap heeft water naar de droogvallende Beekloop gepompt om zeldzame natuur te redden.
• De Stichtse Rijnlanden: Vanaf deze week is gestart met het preventief beregenen van de klein-op-veendijken (voorlopig twee keer per week).
• Delfland: De situatie in deze regio is vrij normaal voor de tijd van het jaar en er zijn nog geen problemen.
• Drents Overijsselse Delta: Meldt dat de uitgangspositie ondanks regen in het weekend kwetsbaar blijft. Het waterschap heeft nog steeds voldoende aanvoermogelijkheden van water uit de IJssel en het IJsselmeer.
• Hollandse Delta: Het waterpeil is op sommige plaatsen gezakt. Daarom is uit voorzorg een noodpomp geplaatst bij de haven in Piershil in de Hoeksche Waard.
• Hollands Noorderkwartier: Meldt dat de situatie onder controle is. Het hoogheemraadschap kan voldoende water inlaten uit het IJssel- en Markermeer.
• Hunze en Aa’s: Het onttrekken van water uit oppervlaktewater is niet toegestaan op plekken waar het waterschap geen water kan aanvoeren. Er draaien noodpompen bij aanvoergemaal Veendam om water vanuit het IJsselmeer sneller op de juiste plek te krijgen.
• Limburg: Hanteert sinds 7 juni een onttrekkingsverbod voor het gehele werkgebied, met enkele uitzonderingen zoals beken die altijd voldoende afvoer hebben. Het verbod geldt tot het moment dat de waterafvoer van de beken weer op niveau is en uiterlijk tot 1 oktober.
• Noorderzijlvest: Er is voldoende water beschikbaar vanuit het IJsselmeer en de Rijn om het watersysteem mee te reguleren. Omdat regen uitblijft, houdt het waterschap de enige veendijk in het werkgebied nat: de Hoornsedijk bij het Paterswoldsemeer.
• Rijn en IJssel: Het is sinds 18 juli verboden om water uit beken, sloten en vijvers te halen in de Achterhoek en Twente (de twee droogste gebieden van Nederland). Het is ook verboden om grondwater te gebruiken om te sproeien in en om twee kwetsbare natuurgebieden: Stelkampsveld (bij Borculo) en De Zumpe (bij Doetinchem).
• Rijnland: Drie kades zijn de laatste twee weken geïnspecteerd vanwege het oplopende neerslagtekort. Hierbij zijn geen bijzonderheden waargenomen.
• Rivierenland: Geen bijzonderheden.
• Scheldestromen: Geen bijzonderheden.
• Schieland en de Krimpenerwaard: Er is in het werkgebied geen sprake van een zoetwatertekort. Het hoogheemraadschap kan voldoende zoet water vanuit de Rijn inlaten.
• Vallei en Veluwe: Vaardigde op 5 juni een onttrekkingsverbod uit voor het hele werkgebied, behalve de gebieden waarin het mogelijk is om water in te laten vanuit de IJssel, de Nederrijn en de randmeren. Stilstaand water en droogval in vaarten, sloten en beken nemen toe. De grondwaterstanden zijn laag tot zeer laag voor de tijd van het jaar.
• Vechtstromen: Het is vanaf 18 juli niet meer toegestaan om water te onttrekken uit oppervlaktewater voor de gebieden waar geen water uit de IJssel en het IJsselmeer kan worden aangevoerd (ongeveer 60 procent van het werkgebied). Op 3 juli was al een onttrekkingsverbod ingesteld voor stedelijke vijvers.
• Wetterskip Fryslân: Verhoogt sinds april zoveel mogelijk de waterstanden in poldersloten en -vaarten om meer water in de bodem vast te houden. Boeren die water uit vaarten en sloten gebruiken voor besproeiing van gewassen of grasland, is gevraagd om onderling afspraken te maken over de waterverdeling. Vanaf 15 juli tot eind deze maand worden alle droogtegevoelige polderdijken (in totaal 97 kilometer lang) geïnspecteerd.
• Zuiderzeeland: Flevoland is door de unieke ligging niet erg gevoelig voor droogte in vergelijking met de rest van Nederland. Het waterschap heeft wel op 27 juni het waterpeil met 10 centimeter in de gehele provincie verhoogd wegens de grote watervraag voor beregening en de waterkwaliteit.
MEER INFORMATIE
Droogtemonitoren LCW in 2019
Bericht Unie van Waterschappen
Sproeiverboden in oosten
Droogtesituatie op 9 juli
Flexibel peilbesluit in IJsselmeergebied