OPINIE - De constateringen en adviezen van Twijnstra Gudde in H2O van 19 september jl. zijn interessant, maar komen een paar jaar te laat. Het debat op inhoud binnen de waterschappen is nog altijd een voorbeeld voor andere bestuurslagen.
door Manita Koop
De adviseurs van Twynstra Gudde (TG) merken op dat de uitdagingen voor de waterschappen complexer worden en dat dit gevolgen heeft voor rolopvatting en functioneren van het algemeen bestuur (AB), dagelijks bestuur (DB) en de ambtelijke organisatie. Zij vragen zich af of de verhoudingen tussen deze drie nog voldoen, want de nieuwe ontwikkelingen vragen een proactief en integraal werkend waterschap. En een AB met visie op zijn rol en de omgeving waarin zij acteert.
Vooral kaderstellen is nodig volgens TG. De auteurs zien ook dat het DB in de praktijk veel meer is dan een uitvoerend orgaan. Zij vinden dat waterschappen zich op meer dan alleen kerntaken kunnen richten.
Politieke gehalte
Zij stellen dat de ambtelijke organisatie bij de politieke afwegingen van het AB beperkt wordt betrokken. Daarnaast menen zij dat na de schaalvergroting en de politieke intrede in het waterbestuur het politieke gehalte nog steeds relatief beperkt is, omdat ‘veel AB leden goed inhoudelijk waterbeheer belangrijker vinden dan politieke discussie en hun eigen politieke kleur’.
Ik maak op uit het artikel van TG dat de kaderstellende rol van het AB beperkt is door o.a. tijdgebrek en dat ontwikkelingen (Omgevingswet, Energie, Waterkwaliteit, Klimaat) meer gaan vragen van het AB. Dat is overigens nu al aan de hand.
In feite is de vergoeding voor AB-leden niet met de opgaven en het toenemend tijdsbeslag meegegaan, hetgeen kwetsbaar maakt. TG stelt dat een nieuw samenspel tussen AB en DB en ambtelijke organisatie nodig is en dat de organisatie op de toekomst moet worden voorbereid en ingericht.
Ik waardeer de constatering van TG zeer - de rol van waterschapsbestuurder in een complexe omgeving vraagt steeds meer: contact met de buitenwereld, met collega’s en ambtenaren, bestuderen van stukken vanuit en van buiten de organisatie en steeds weer aanpassen aan veranderingen, deelname aan extra commissies, bestuurlijk samenspel, bezoeken in het gebied, kennissessies en anticiperen op veranderingen.
En door de entree van politieke partijen is er een extra motivatie voor verantwoording naar buiten. Een á twee dagen in de week vult het zo maar.
Tussen de oren
De meeste waterschapsbestuurders hebben de complexiteit stevig tussen de oren. De OESO-aanbevelingen uit 2014 vormen de rode draad in vele beleidsvoorstellen, de genoemde opgaven staan hoog op ieders agenda.
Binnen het Hoogheemraadschap van Delfland zijn de ingezette veranderingen in ieder geval goed merkbaar: er zijn afspraken gemaakt over nieuwe mandaten en verhoudingen tussen AB en DB, de ambtelijke organisatie wordt slagvaardiger en er wordt voortdurend gewerkt aan de verhouding tot het DB. Met de nieuwe secretaris-directeur en de nieuwe dijkgraaf wordt ingezet op een toekomstgerichte en integrale werkwijze.
Naar buiten gericht
De cultuur bij de ambtenaren wordt merkbaar meer naar buiten gericht en in het DB nemen portefeuillehouders hun taken en verantwoordelijkheid uiterst serieus. Alle lichten staan op groen om extern- en toekomstgericht te werken met in achtneming van ieders rol en verantwoordelijkheid.
En regelmatig organiseert Delfland bestuursconferenties met alle bestuurders en ambtelijke top om scherp te blijven op het eigen functioneren, steeds met het oog op de toekomst en de ontwikkelende complexe omgeving. Dat betekent: steeds intern veranderen voor een veilige en schone woon- en leefomgeving voor bewoners en bedrijven in het gebied. Dat maakt het waterschapsbestuur ook zo interessant.
Nul op het rekest
Mocht het advies zijn van TG om politieker te werken, dan krijgen ze bij mij in ieder geval nul op het rekest. Binnen Delfland wordt goed gedebatteerd, uiteraard vanuit ieders politieke opvattingen, maar altijd op inhoud met het oog op de opgaven.
Het debat op inhoud is nog altijd een voorbeeld voor andere bestuurslagen, die thans helaas erg druk lijken met afleidend gedoe, twitteren en theater (goede uitgezonderd). Dus TG: alsjeblieft geen lobby voor structuurverandering of wat dan ook in die richting. Waterschappers weten het al lang: met politiek theater bouw je geen dijken, hou je het water niet schoon en blijf je blind voor de toekomst van het land.
Manita Koop is fractievoorzitter CDA Hoogheemraadschap van Delfland
Lees ook de opinie van Twynstra Gudde:
Waterschappen, heroverweeg het bestuurlijk samenspel