Veel landbouwers gebruiken Roundup waarin glyfosaat zit om onkruid te verdelgen. Maar hoe goed houden zij zich aan de regel dat er in de teeltvrije zone langs de waterrand niet met dit gewasbeschermingsmiddel mag worden gespoten? Dat gaat Waterschap Drents Overijsselse Delta (WDODelta) tot en met mei controleren bij honderden geel gekleurde akkers.
Het waterschap houdt nu voor de derde keer deze uitgebreide inspectie. Het gaat om een overzichtelijke controle op eigenlijk één regel, zegt René Gerritsen, senior medewerker toezicht & handhaving bij Waterschap Drents Overijsselse Delta. “Wij kijken of agrariërs een teeltvrije zone aanhouden, als zij grasland of een vanggewas op landbouwland doodspuiten om daarna weer een nieuw gewas te kunnen telen.”
René Gerritsen
De teeltvrije zone is vijftig centimeter, gemeten vanaf de insteek van de sloot. “Hier mag niet worden bemest en gespoten. Dit zorgt voor minder spuitvloeistof en afspoeling van gewasbeschermingsmiddelen in het slootwater.”
Visuele inspecties
Toezichtmedewerkers voeren de komende twee maanden visuele inspecties uit. Het is volgens Gerritsen gemakkelijk te zien of een boer een gewasbeschermingsmiddel met het ingrediënt glyfosaat gebruikt, bijvoorbeeld het populaire Roundup van chemieconcern Bayer.
“Glyfosaat stopt de groei van ongewenste planten en laat ze afsterven. Dat komt doordat de fotosynthese, waarbij een plant onder meer zonlicht omzet in voedingstoffen, wordt geblokkeerd. Het resultaat is een geel akkerland met afgestorven en dorre planten.”
In 2020 is om meerdere redenen met de controle gestart. “Ten eerste om de waterkwaliteit te beschermen. Wij zagen in de jaren ervoor veel ‘gele percelen’ en we pakten alleen overtredingen op. Hierdoor ontstond het verkeerde beeld dat de naleving zeer slecht was. Daarom voeren we de controle nu concreter uit door meer percelen gericht te inspecteren, zodat ook alle goede resultaten in beeld komen. De tweede reden is dat we de naleving willen vergroten door er extra aandacht aan te besteden. Daarbij speelt communicatie een belangrijke rol.”
Naleving in algemeen goed
Vorig jaar zijn 305 percelen gecontroleerd en nu zal het om een vergelijkbaar aantal gaan. Voor WDODelta was de controle van 2021 een succes, zegt Gerritsen. “De meeste agrariërs hebben zich toen netjes aan de regels gehouden. Daar zijn we erg blij mee. In totaal zijn er vijftig waarschuwingen en drie boeterapporten afgegeven. In die gevallen was het sloottalud over ruime afstand bespoten en geel verkleurd.”
Beeld: WDODelta
Het waterschap maakt een boeterapport bij een ernstige overtreding en beschrijft daarin de situatie en feiten. Het rapport gaat naar het boetebureau van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit. Die bepaalt of er een boete wordt opgelegd en hoe hoog – tussen 250 en 5.000 euro bij een enkele overtreding – het bedrag dan is.
Voor boeren kan dit nog het vervelende staartje krijgen dat er wordt gekort op de landbouwsubsidie. Gerritsen: “De bedragen zijn dan soms veel hoger. Als waterschap vinden we dit ook een lastig onderdeel, omdat de gevolgen groot kunnen zijn.”
Ook aandacht voor andere middelen
Bij de controle op ‘gele akkers’ gaat het alleen om het toepassen van glyfosaat volgens de wettelijke regels, aldus Gerritsen. Gewasbeschermingsmiddelen zonder deze stof krijgen eveneens aandacht, maar dan vaak via andere vormen van controle. “Dan kijken we naar meer aspecten, zoals een goede spuittechniek en spuitdrukregistratie. Wij houden de controles op het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen bij onder andere veehouders, akkerbouwers, glastuinbouwers, hoveniers en loonbedrijven en ook bij burgers.”
OMSTREDEN MIDDEL
Binnen de Europese Unie woedt al jarenlang een flinke discussie over het gebruik van glyfosaat in gewasbeschermingsmiddelen. In 2017 is de vergunning hiervoor nog met vijf jaar verlengd en eind dit jaar moet er een herbeoordeling liggen. Onder andere natuur- en milieuorganisaties willen dat de toepassing van glyfosaat in de land- en tuinbouw wordt verboden, omdat de stof volgens hen schadelijke effecten voor milieu en gezondheid heeft. Agrarische organisaties zien dit helemaal niet zitten. Vanuit zijn toezichthoudende rol kan een waterschap als WDODelta daarover volgens Gerritsen niets zeggen. “Roundup is wettelijk toegestaan om te gebruiken voor het bespuiten van gewassen. Als de toepassing van het middel goed is en er wordt voldaan aan de wetgeving, dan valt hierop niets aan te merken door ons.”
MEER INFORMATIE
Bericht van WDODelta
Toelichting op aanpak
H2O Actueel: verbod op pachtgronden Vechtstromen