Als het aan Vlaamse drinkwaterbedrijven ligt wordt het drinkwater in Vlaanderen flink duurder. De bedrijven willen de prijs stapsgewijs verhogen tussen 2023 en 2028 om het klimaatrobuust maken het drinkwaternetwerk te kunnen financieren. Of de prijsstijging er ook komt is de vraag, de Vlaamse Milieumaatschappij moet deze goedkeuren.
Aquaflanders, de koepel van de Vlaamse drinkwatermaatschappijen, zegt dat niet alleen de verdroging als gevolg van de klimaatverandering de reden is voor de aangekondigde prijsstijging. “Alles wordt duurder, de drinkwaterproductie ontsnapt daar niet aan. Denken we alleen maar aan de kosten voor energie die ook voor ons flink gestegen zijn”, zegt algemeen directeur Carl Heyrman tegen het Vlaamse dagblad De Standaard.
Maar ook wordt in de bespiegelingen over de aangekondigde prijsstijging als reden opgegeven dat de drinkwaterbedrijven moeten investeren in de waterinfrastructuur om in de levering van voldoende drinkwater te kunnen blijven voorzien.
Weinig waterreserves
Langdurige droogte vergroot de problemen voor de Vlaamse drinkwaterbedrijven, die water moeten winnen in een dichtbevolkt en op grote schaal verhard land met weinig waterreserves. Evenals in Nederland breekt het Vlaanderen op dat er jarenlang is ingezet op het snel afvoeren van water. Daardoor wordt te weinig water vastgehouden om het grondwater op niveau te houden. De gevolgen zijn vergelijkbaar met die in Nederland: droogvallende rivieren en beken, sterkere concentratie van verontreiniging in water, verzilting in de kustregio.
Hoewel minder dan in Nederland is in Vlaanderen grondwater ook een belangrijke bron voor de drinkwaterproductie. Van het Vlaamse drinkwater wordt 48 procent gemaakt uit grondwater en 52 procent uit oppervlaktewater.
Maaswater
Die laatste bron geeft nu ook reden tot zorgen, want met een aftakking naar het Albertkanaal is Vlaanderen voor de drinkwaterproductie sterk afhankelijk van de aanvoer van water uit de Maas. En de regenrivier kampt met een sterk dalende afvoer. Als het debiet in de rivier onder de 60 m3/s daalt, treedt de alarmfase in. Onder de 30 m3/s is er sprake van crisis en moet in Vlaanderen ‘harde keuzes’ worden gemaakt.
Dat moment lijkt te naderen. De daggemiddelde afvoer van de Maas is momenteel ongeveer 35 m3/s, aldus de droogtemonitor die de Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW) in Nederland deze week uitbracht.
De huidige problemen leiden nog niet tot een tekort aan drinkwater, zo wordt gesteld, maar onderstrepen opnieuw dat door de drinkwaterbedrijven geïnvesteerd moet worden in een ’klimaatrobuust’ drinkwaternetwerk. Het gezamenlijke investeringsbedrag bedraagt 1 miljard euro, zo wordt gesteld in Vlaamse media.
11 procent
Om die investering te kunnen doen moet de drinkwaterprijs omhoog. Die zou gemiddeld met 11 procent toenemen, schrijft De Standaard. Daar zijn wel uitzonderingen op. Aquaduin zou het tarief niet hoeven te verhogen omdat het bedrijf in recente jaren al veel heeft geïnvesteerd in de update van het netwerk.
Het in Gent gevestigde Farys zou een verhoging tot bijna 20 procent willen doorvoeren. Dit terwijl het drinkwater van Farys al als het duurste van Vlaanderen te boek staat. “Om de bevoorrading veilig te stellen, moeten we investeren”, verklaart het bedrijf in de Vlaamse media. Het schrijft dat toe aan het feit dat het een beperkt aantal bronnen in zijn drinkwaterdistributiegebied heeft en het water dus van ver moet aanvoeren, en dat is een flinke kostenpost.
Of de drinkwaterprijzen ook omhooggaan is aan de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) om te bepalen. De dienst moet de gevraagde verhoging goedkeuren. “Wij gaan na of de verhoging die de bedrijven voorstellen te verantwoorden zijn”, zegt woordvoorster Katrien Smet van de VMM tegen De Standaard. De dienst heeft daar 90 dagen de tijd voor.
VLAAMSE AANPAK ALS VOORBEELD
Volgens studies ligt het gemiddelde waterverbruik van een Vlaming op ongeveer 100 liter water per dag. In Nederland is dat per hoofd van de bevolking 134 liter drinkwater per dag, ruim 30 liter meer. Het gebruik steeg de afgelopen jaren, onder meer onder invloed van warme, droge zomers en de coronacrisis, aldus het Drinkwaterplatform.
In Vlaanderen zijn gezinnen de grootste gebruiker van drinkbaar water met meer dan 200 miljoen m3 per jaar, goed voor de helft van het verbruik, gevolgd door de industrie (90 miljoen m3), opwekken energie (11 miljoen m3) en landbouw (9 miljoen m3).
In Vlaanderen wordt flink ingezet op waterbesparende maatregelen. Zo wordt de verplichting om bij nieuwbouw een put te plaatsen voor opvang van regenwater uitgebreid. Vanaf volgend jaar geldt de verplichting ook voor Vlamingen die een ‘grondige verbouwing’ willen uitvoeren, zo kondigde de Vlaamse regering deze week aan.
De Algemene Waterschapspartij (AWP) ziet in de Vlaamse aanpak een voorbeeld dat navolging moet krijgen in Nederland, omdat ook hier het watergebruik omlaag moet. Zo stelt ze voor om, net als in België, de zuiveringsheffing te koppelen aan het drinkwatergebruik. “Zodat je, net als met gas en elektriciteit, méér voor het zuiveren van je rioolwater betaalt, als je méér drinkwater verbruikt.” Die prijsprikkel doet het watergebruik verminderen, aldus de waterschapspartij. "In België werkt het!"