Bij een grootschalig onderzoek in Rotterdam Rijnmond naar het coronavirus bleken riooldata nauwkeuriger dan testgegevens. Het project is baanbrekend gebleken voor de analyse van virusvarianten in rioolwater en voor de analyse van de relatie tussen ‘riooldata’ en data over positieve testen, artsenbezoek en ziekenhuisopnames, schrijven de onderzoekers.
Het onderzoek is gedaan door Jeroen Langeveld en Remy Schilperoort (Partners4UrbanWater), Gertjan Medema (KWR Water Research Institute), Miranda de Graaf (Erasmus University Medical Center, Rotterdam) en Paul Bijkerk (GGD Rotterdam-Rijnmond). Ze doen verslag in de nieuwe editie van Water Matters, het kennismagazine van H2O Media.
Onmisbaar
Een groot deel van de mensen die het coronavirus in hun lichaam hebben, geeft via het toilet virusdeeltjes af aan het riool, of ze nu getest zijn of niet. Dat maakt onderzoek aan rioolwater onmisbaar om een goed beeld te krijgen van de verspreiding van het coronavirus. Zelfs in een wijk waar niemand zich laat testen, weet je op die manier toch iets over de verspreiding van het virus.
Sinds najaar 2020 worden alle 318 rioolwaterzuiveringen in Nederland bemonsterd om de verspreiding van het coronavirus te volgen. Onderzoekers in Rotterdam Rijnmond gingen een stap verder en keken op wijkniveau. Daarbij combineerden ze per wijk metingen aan rioolwater met gegevens van de GGD en van huisartsen.
De grotere nauwkeurigheid van rioolwaterdata bleek bijvoorbeeld tijdens de ‘Dansen met Jansen’-piek in de zomer van 2021. Toen mochten jongeren na vaccinatie met het Jansenvaccin meteen het nachtleven in. Het aantal positieve testen liep snel op, maar de resultaten uit het rioolwater vertoonden een veel lagere piek. Dat komt doordat de ‘steekproef’ groter is: niet alleen de mensen die zich laten testen, maar de hele bevolking van een wijk (eigenlijk: iedereen die in die wijk naar de wc gaat).
Rioolwatersurveillance zonder persoonsgegevens
In het Rotterdamse onderzoek is ook uitgebreid gekeken hoe je het nemen van monsters het beste kunt aanpakken, en hoe je de data moet corrigeren voor verstorende invloeden als hevige regenval en wisselingen in de bevolking (o.a. vakanties). Zo brengt rioolwatersurveillance de verspreiding van het virus nauwkeurig in beeld, overigens zonder persoonsgegevens te gebruiken. Voor COVID-19 is de meerwaarde van rioolwateronderzoek bewezen, aldus de onderzoekers. Recent zijn ook positieve ervaringen opgedaan met het apenpokkenvirus.
Andere onderzoeken in Water Matters zijn:
- Ultrafiltratie bij drinkwaterwinning: naar goede kwaliteitsbewaking.
- DNA fingerprinting: achterhalen van de herkomst van bacteriën in drinkwaterbronnen.
- Drinkwaternet regio Amsterdam: omgaan met een groeiende vraag naar drinkwater.
- Vismigratie: de lotgevallen van de rivierprik in het stroomgebied van de Grift in Gelderland.