De door ingenieursbureau Arcadis ontworpen beschermingsmuur rondom New Orleans heeft de orkaan Ida met vlag en wimpel doorstaan. Zelfs met gemak, zegt directeur watermanagement Piet Dircke. “De hoogste waterstanden in de stad zijn niet eens in de buurt van erg spannend of erg gevaarlijk gekomen.”
De zeer zware orkaan Ida kwam afgelopen zondag aan land in de Amerikaanse staat Louisiana en tot en met maandag was de vraag: zou het nieuwe hoogwaterbeschermingssysteem voor New Orleans het houden? Het antwoord is duidelijk, aldus Piet Dircke. “Het is veilig in de stad gebleven.”
Piet Dircke
Een in kracht afgenomen Ida trekt inmiddels verder noordwaarts en de waterniveaus in New Orleans zijn aan het zakken. Dircke vertelt dat de hoogste waterstanden nu aan het achtergebleven afval te zien zijn. “Deze komen niet eens in de buurt van erg spannend of erg gevaarlijk. De stormvloedkeringen in Lake Borgne zijn een kleine negen meter hoog, terwijl de hoogste standen tussen de drie en vier meter zijn blijven steken. Dat is aanzienlijk lager dan vooraf werd gevreesd.”
Eerste echte test
Het was de eerste echte test voor het Hurricane & Storm Damage Risk Reduction System (HSDRRS). Dat is in hoog tempo gebouwd na de verwoestende orkaan Katrina in 2005, waarbij alleen al in New Orleans honderden doden vielen. Het Nederlandse ingenieursbureau heeft hiervoor het ontwerp gemaakt en ook toezicht gehouden op delen van de uitvoering. Het systeem bestaat uit drie stormvloedkeringen, enkele zeer grote pompstations en tientallen kilometers dijken (zie overzichtskaart onderaan).
Dircke omschrijft dit systeem in een interview in de Volkskrant beeldend als een soort kasteelmuur die rond de stad is opgetrokken. Het verschil tussen toen en nu is enorm. “Tijdens Katrina was de bescherming absoluut niet op orde. Zo waren er nog geen stormvloedkeringen en verkeerden de betonnen keerwanden in een zeer slechte staat. Eigenlijk was er geen gesloten veiligheidsring. Het moest indertijd wel een keer verkeerd gaan.”
Rechtse hoek door watergolf
De directeur watermanagement van Arcadis heeft het bij Ida over een heel goede maar geen ultieme test. Hij wijst op het feit dat New Orleans ongeveer vijftig kilometer van de kust ligt. “Om de stad te raken, moet de watergolf een soort rechtse hoek uitdelen via twee meren. Katrina deed dat in 2005 perfect, Ida wat minder. Hoewel Ida een nog zwaardere orkaan was met een omvang die niet eerder in 150 jaar was gemeten, was de bedreiging wat minder groot.”
'Het was een heel goede maar geen ultieme test'
Waterhoogte zegt volgens Dircke niet alles. Hij noemt het risico van ‘overtopping’, waarbij water over een structuur slaat. “Dat hoeft voor New Orleans geen probleem te zijn want het systeem is hierop ingericht. Alleen kan er nog water in de stad komen te staan. Het onderscheid tussen een ramp of geen ramp is echter of het veiligheidssysteem wel of niet bezwijkt. De kwestie is nooit of de golf hoger is dan in het ontwerp is opgenomen.”
Dircke licht toe waarom niet is gekozen voor ‘protection’ of ‘safety’ in de naam Hurricane & Storm Damage Risk Reduction System. “Het systeem is bewust zo genoemd omdat het risico wordt verkleind, maar er geen absolute veiligheid wordt gepretendeerd. De robuustheid wordt op vierhonderd jaar geschat. Dit wil zeggen dat het systeem bestand is tegen bijzonder hoge waterstanden die gemiddeld een keer in de vierhonderd jaar voorkomen, ook al slaat het water al eens in de honderd jaar over de kering. Bij het eerste gaat het om de stevigheid, bij het tweede om de hoogte.”
Mississippi-delta aan het verdwijnen
Er zijn volgens Dircke nog wel zorgpunten. Hij noemt de situatie in het gebied ten zuiden van New Orleans die buiten de verdediging liggen: de Mississippi-delta en verder de gehele kustlijn van de stad Biloxi in het oosten tot aan de grens van Louisiana in het westen. “Hier was het echt levensgevaarlijk. De delta en de kustlijn zijn aan het verdwijnen met een snelheid van een voetbalveld per uur, dus het wordt in de toekomst nog gevaarlijker. De zee knabbelt zich daardoor een weg richting New Orleans. Dan is er straks een mooi gepantserd systeem met betonnen muren, maar staat de stad met de voeten in het water.”
Western pumping station (grootste pompstation ter wereld in combinatie met stormvloedkering) I foto: Arcadis
Een andere zorg is de verdergaande bodemdaling in New Orleans. Grote delen zijn gebouwd op moerasland dat met pompen wordt gedraineerd en sommige stukken liggen inmiddels op vier meter onder zeeniveau. “Voor de bedreiging die hiervan uitgaat, is speciaal de Flood Authority opgericht. Deze organisatie moet het echter doen met minder kennis en middelen dan Rijkswaterstaat of een waterschap in Nederland. Rijkswaterstaat zet fulltime 22 mensen in voor de Maeslantkering, die ongeveer eens in de tien jaar sluit. Dat is ondenkbaar in New Orleans.”
Dircke wil een aardig historisch weetje delen met de lezers van H2O. Om wat te doen aan de drainageproblemen in New Orleans, heeft werktuigbouwkundig ingenieur A. Baldwin Wood begin twintigste eeuw de schroefpomp uitgevonden. “Dit bekende pompsysteem zijn we later ook in ons land gaan toepassen.”
Veel vraag naar diensten Arcadis
Dircke was voor het eerst in 2005 na Katrina in New Orleans en is er intussen zo’n veertig keer geweest. “Ik heb gezien hoe de stad langzaam is opgekrabbeld, al zal een deel van de authenticiteit van voorheen nooit terugkomen.” Op het hoogtepunt had Arcadis hier ongeveer 350 mensen aan het werk, momenteel zijn het er enkele tientallen.
Arcadis heeft nog altijd een raamovereenkomst met het US Army Corps of Engineers dat verantwoordelijk is voor HSDRRS. “Dit is meerdere keren verlengd. We zijn eigenlijk permanent bezig. Ik verwacht dat het contract nu weer gebruikt gaat worden voor het bedenken van mogelijke nieuwe maatregelen.”
'Wij zijn eigenlijk permanent bezig in New Orleans'
Dat het beschermingssysteem het zo goed heeft gehouden, heeft tot veel positieve reacties geleid bij inwoners en deskundigen. “Medewerkers van het Army Corps, de gemeente en andere instanties zeggen zelf dat het systeem het beste is wat de stad tijdens deze ramp is overkomen. Het is volgens hen een erg goede investering geweest.”
Masterplan voor kustbescherming
Het ingenieursbureau werkt ook samen met de staat Louisiana en heeft daarom een kantoor in hoofdstad Baton Rouge. “We werken vooral mee aan de bescherming van de kust”, zegt Dircke. “Hiervoor hebben wij een masterplan ontwikkeld. Ons voorstel is om zandig sediment uit de Mississippi te gebruiken voor het uitbreiden en versterken van de delta. Je kunt het zien als de Amerikaanse variant van het concept ‘building with nature’.”
Ook elders in de VS wordt steeds vaker gebruikgemaakt van de diensten van Arcadis. “Bij elke volgende orkaan wordt een beroep gedaan op onze kennis en kunde. Sommige van onze beste mensen werken op dit moment aan de plannen voor de grote projecten in de wijk Lower Manhattan in New York. Die zijn het resultaat van de ravage na orkaan Sandy in 2012.”
Belang van weerbare samenleving
Dircke benadrukt het belang van kennisuitwisseling over waterveiligheid en klimaatadaptatie. Hij wijst op een project voor alle ziekenhuizen in New York om hen beter weerbaar te maken tegen alle mogelijke natuurrampen. Daarbij heeft Arcadis een inbreng.
'In de stad zijn nul dodelijke slachtoffers gevallen'
“We kunnen in Nederland leren van hoe Amerikanen hun publieke voorzieningen en kritieke infrastructuur beschermen. De Maaswerken werkten tijdens de wateroverlast in Limburg in juli prima, maar toch moest het ziekenhuis in Maastricht met zandzakken worden gebarricadeerd en het ziekenhuis in Venlo zelfs worden geëvacueerd. In de VS wordt veel meer de nadruk gelegd op het weerbaarder maken van de samenleving. We kunnen niet steeds alleen maar een beroep doen op de overheid om ons tegen risico’s te beschermen.”
Gevaarlijkste element bedwongen
Dircke wil tot slot nog iets kwijt over de situatie in New Orleans. “Journalisten vragen me: de stad is toch overstroomd want ik zie allerlei beelden van mensen en gebouwen die in het water staan? Dat komt echter niet door een catastrofale overstroming, maar omdat de stad het overvloedige regenwater niet snel genoeg kan wegwerken. Het grote verschil met 2005 is dat het systeem het goed heeft gehouden. Er zijn in de stad met bijna 400.000 inwoners nul dodelijke slachtoffers gevallen. De orkaan Ida is nog altijd een ramp voor mensen, maar we hebben wel het verreweg gevaarlijkste element bedwongen.”
Overzichtskaart HSDRRS met de belangrijkste werken
MEER INFORMATIE
Informatie Army Corps over HSDRRS